Written By
Câu hỏi 1: Dinh dưỡng là gì? Có bao nhiêu loại dinh dưỡng?
Đáp:
Dinh dưỡng (DD) – nutrition – là phương cách tạo ra các loại thực phẩm, thức uống cần thiết và lành mạnh cho cơ thể.
DD tạo năng lượng (energy) để cơ thể tiếp tục hoạt động và phát triển, phục hồi sức khỏe, tạo ra tính đề kháng và miễn nhiễm chống lại các loại tấn công từ ngoài hoặc trong cơ thế, như một cỗ xe cần có xăng nhớt thì mới vận hành được, xăng nhớt phải thuộc loại tốt.
Dinh dưỡng gồm thực phẩm, nước uống và các chất cần thiết khác như sinh tố (vitamin), muối khoáng, chất xúc tác như men, chất chống oxy hóa (antioxydant)..
Có 3 loại thực phẩm chính:
Chất bột (carbohydrate): còn được gọi là tinh bột (starch) hay đường (sugar, glucose) và chất xơ (fiber).
- Tinh bột có trong ngũ cốc như gạo, bánh mì, khoai lang, bắp…
Đường có trong cây mía, trái cây… (dưới dạng glucose, lactose, fructose..)
Chất xơ có trong thực vật như rau, trái cây, hột (hạt) giúp nhuận trường, làm giảm cholesterol, giảm đường, tránh ung thư…
- Chất đạm (protein): rất quan trọng, là cấu tạo chính của các tế bào cơ thể. Tế bào thường xuyên bị bị hủy hoại và được thay thế, đổi mới trong một tiến trình được gọi là chuyển hóa (metabolism)..
Đạm có trong thịt, cá, trứng, sữa, rau, đậu, hột..
Đạm rất cần thiết cho cơ thể, nhưng nếu quá nhiều đạm sẽ biến thành đường (glycogen) và mỡ rồi tích tụ trong cơ thể gây béo phì.
Nếu thiếu chất đạm, cơ thể không đủ dinh dưỡng cơ thể èo uột, còi, hoặc dễ bị bệnh tật, thiếu sức đề kháng do giảm hệ miễn nhiễm.
- Chất béo gồm mỡ, dầu (lipid) bao gồm cholesterol và triglycerides trong máu.
Chất béo giúp hòa tan các sinh tố A, E, D, K
Mỡ động vật có trong thịt heo, bò, cừu, có ít hơn ở thịt gà thịt vịt, cá.
Dầu có trong thực vật, cá, hải sản, đậu, hột..
Mỡ bão hòa (saturated) tạo thức ăn ngon, nhưng làm tăng chất cholestetol, triglycerides, sinh ra các bệnh về tim, mạch…
Mỡ không bão hòa (unsturared) có trong dầu cá, dầu thực vật, giúp làm giảm cholesterol. Omega 3 là mỡ không bão hòa có trong cá, rất tốt cho sức khỏe.
- Nước: nước rất cần thiết, chiếm 70% trọng lượng của cơ thể, gồm nước lạnh, nước lọc, nước mưa, nước suối, nước trái cây, nước hộp có gas (hơi), cà phê, rượu nho, bia, rượu mạnh…
Những dạng dinh dưỡng quan trọng khác:
- Sinh tố (Vitamin): tan trong mỡ gồm sinh tố A, D, E, K. Sinh tố tan trong nước như sinh tố B1, b2, b6, B12, C, Folic acid, Biotin…
- Muối khoáng (Minerals): Sodium (muối ăn), Calcium (vôi), Kalium. Magnesium, Zinc, Sắt, đồng…
- Chất chống oxy hóa (antioxidant) làm giảm tiến trình lão hóa, bớt bệnh tật, có nhiếu trong trái cây chin có màu sậm như nho, dâu tây strawberry, blueberry… và có trong dầu cá
CÂU HỎI 2: Thế nào là dinh dưỡng tốt?
- Dinh dưỡng tốt gồm các loại thực phẩm và nước uống tốt, đủ nặng lượng, tạo ra các chất căn bản cần thiết cho cơ thể. Dinh dưỡng tốt => sức khỏe tốt
- Dinh dưỡng tốt bao gồm thực phẩm có ít mỡ, ít tinh bột và ít đường, nhiều rau, trái cây. Về thịt nên ăn nhiều loại thịt gà, vịt, cá… ít thịt heo, thịt bò ăn vừa phải.
- Nước uống tốt có ít đường, ít caffein, có muối khoáng, ít muối (mặn) vì muối mặn sinh ra huyết áp cao, gây ra bệnh thận…
- Rau, trái cây có nhiều sinh tố và chất chống oxy hóa.
CẢU HỎI 3: Dinh dưỡng nào có hại cho sức khỏe?
- Dinh dưỡng xấu gây hại cho sức khỏe.
- Dinh dưỡng xấu có nhiều mỡ như thịt heo, thịt bò, bơ, cheese, thường thấy nhiểu trong thực phẩm ăn nhanh (fast food) có thể gây ra các bệnh tật như viêm khớp, gout, ung thư, béo phì, bệnh tim mạch…
- Quá nhiều đường, nhiều chất ngọt gây ra bệnh tiểu đường (diabetes) rất nguy hiểm.
- Nếu thiếu chất căn bản, dinh dưỡng sẽ không cung cấp đủ nặng lượng cho cơ thể. Nếu quá dư sẽ gây ra các bệnh tật như béo phì, bệnh tim mạch, tuổi thọ kém…
- Tránh uống rượu thái quá, chỉ nên uống vừa phải.Tránh ăn uống thức ăn quá mặn
CÂU HỎI 4: Xin có lời khuyên tổng quát về dinh dưỡng để bảo đảm có sức khỏe tốt
- Nên có dinh dưỡng tốt và đủ năng lượng về thực phẩm, thức uống lành mạnh.
- Thể dục thể thao đều đặn
- Tránh hút thuốc, tránh uống rượu thái quá
- Ngủ đủ giấc (người lớn 6-8 tiếng, trẻ em 8-10 tiếng.
- Khám sức khỏe định kỳ thường xuyên, nên chích ngừa các bệnh truyền nhiễm như cúm, viêm phổi, viêm gan.. nhất là trẻ em và người cao niên.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân, nhất là trong lúc có dịch covi-19 hiện nay.
- Giữ tinh thần phóng khoáng, hài hòa, giải trí lành mạnh, tránh lo âu, tránh gây ra phiền nhiễu cho mình, cho người khác…
GHI CHÚ:
Trên đây chỉ là trình bày tổng quát, muốn tìm hiểu thêm xin tham khảo với bác sĩ gia đình hoặc chuyên viên y tế.