Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã đến thăm Kênh đào Panama vào ngày 2 tháng 2, cảnh báo nước chủ nhà rằng Washington sẽ “thực hiện các biện pháp cần thiết” nếu không hạn chế sự tham gia của Trung Quốc vào tuyến đường thủy quan trọng này.
Sau những lời đe dọa, Tổng thống Panama Jose Raul Mulino dường như đã ghi nhớ điều đó khi ông cho biết ông đã giải quyết những lo ngại của Washington về ảnh hưởng được cho là của Bắc Kinh bằng cách không gia hạn thỏa thuận của Panama về việc tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) chủ chốt của Trung Quốc.
Mulino cũng công bố các bước tiếp theo để hợp tác về vấn đề nhập cư, một vấn đề chính sách quan trọng với chính quyền Hoa Kỳ.
Quyết định không gia hạn biên bản ghi nhớ năm 2017 để tham gia BRI đánh dấu một động thái sớm nhằm xoa dịu mối lo ngại của Washington về ảnh hưởng của Trung Quốc tại Panama. BRI là sáng kiến chính sách đối ngoại đặc trưng của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, và dự án cơ sở hạ tầng trải dài toàn cầu này đã mang lại hàng trăm tỷ đô la đầu tư của Trung Quốc trên toàn thế giới.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Tammy Bruce cho biết Rubio đã chuyển thông điệp từ Tổng thống Donald Trump nói rằng sự hiện diện của Trung Quốc là mối đe dọa đối với tuyến đường thủy này và vi phạm hiệp ước Hoa Kỳ-Panama.
Bruce cho biết: “Bộ trưởng Rubio đã nêu rõ rằng tình trạng hiện tại này là không thể chấp nhận được và nếu không có thay đổi ngay lập tức, Hoa Kỳ sẽ phải thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ các quyền của mình theo hiệp ước”.
Rubio không nêu rõ các bước mà Panama cần thực hiện hoặc đề xuất những động thái mà Hoa Kỳ có thể thực hiện để trả đũa nếu các biện pháp không được thực hiện.
Mulino nói với các phóng viên rằng Panama sẽ tìm cách hợp tác với Hoa Kỳ về các khoản đầu tư mới, bao gồm các dự án cơ sở hạ tầng.
“Tôi nghĩ chuyến thăm này sẽ mở ra cánh cửa xây dựng mối quan hệ mới…và cố gắng tăng càng nhiều càng tốt đầu tư của Hoa Kỳ vào Panama”, ông nói.
Trump đã tuyên bố ông không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực quân sự đối với Panama — phát biểu này khiến nhiều đồng minh của Hoa Kỳ ở Mỹ Latinh và những nơi khác khó chịu.
Trong bình luận ngày 2 tháng 2, Trump tuyên bố rằng “Trung Quốc đang điều hành Kênh đào Panama”.
“Thỏa thuận đó không được trao cho Trung Quốc, mà được trao cho Panama — thật ngu ngốc — nhưng họ đã vi phạm thỏa thuận, và chúng tôi sẽ lấy lại, nếu không một điều gì đó rất nghiêm trọng sẽ xảy ra”, Trump nói với các phóng viên.
Trump cũng đưa ra nhận xét về khả năng Hoa Kỳ mua đảo Greenland từ Đan Mạch – quốc gia đã tuyên bố không bán đảo này – và đề xuất Canada nên sáp nhập vào Hoa Kỳ, mặc dù mức độ nghiêm túc của những bình luận đó không rõ ràng.
Hoạt động kinh doanh của Trung Quốc liên quan đến kênh đào này chủ yếu được thực hiện thông qua Hutchison Holdings có trụ sở tại Hồng Kông, công ty này điều hành hai cảng gần lối vào tuyến đường thủy theo hợp đồng nhượng quyền 25 năm được gia hạn vào năm 2021.
Tuần trước, Rubio cho biết theo tình hình hiện tại, về mặt lý thuyết, Trung Quốc có thể sử dụng các cảng để đóng cửa kênh đào nếu xảy ra xung đột giữa Hoa Kỳ và gã khổng lồ châu Á này.
Tổng thống Panama cho biết cuộc gặp của ông với Rubio diễn ra thân mật và tôn trọng. Ông cho biết có thể xem xét một số doanh nghiệp Trung Quốc tại Panama, bao gồm cả nhượng bộ cảng.
Trung Quốc đã phủ nhận việc họ đóng bất kỳ vai trò nào trong việc vận hành kênh đào và rằng họ tôn trọng quyền kiểm soát tuyến đường thủy này của Panama.
“Trung Quốc chưa bao giờ can thiệp”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh phát biểu vào tháng trước và nói thêm rằng Bắc Kinh công nhận kênh đào này là “tuyến đường thủy quốc tế trung lập vĩnh viễn”.
Kênh đào Panama được xây dựng theo dự án do Hoa Kỳ đứng đầu, và Washington duy trì quyền kiểm soát khi kênh đào bắt đầu hoạt động vào năm 1914, đồng thời nắm giữ Khu vực kênh đào xung quanh.
Vào năm 1964, nước này bắt đầu đàm phán về tình hình sau các cuộc bạo loạn chết người của người Panama phản đối việc nước ngoài kiểm soát tuyến đường thủy này.
Sau những cuộc đàm phán dài và căng thẳng, Tổng thống Jimmy Carter đã ký thỏa thuận trao kênh đào cho Panama vào cuối năm 1999.
Theo Âu Châu Tự Do
Với sự đưa tin của Reuters, AP và AFP
Overlay4
