VOA: Bộ Ngoại giao Mỹ công bố báo cáo tự do tôn giáo Việt Nam 2020
13/05/2021
Thánh thất Cao Đài Phú Lâm tọa lạc ở khóm 5, thị trấn Phú Lâm, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.
Hôm 12/5, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố báo cáo 2020 về tình hình tự do tôn giáo Việt Nam, trong đó ghi nhận một số nhóm tôn giáo không được nhà nước công nhận tiếp tục bị chính quyền sách nhiễu như dọa nạt, quấy rối, gây mâu thuẫn, phân biệt đối xử giữa các nhóm tôn giáo, can thiệp vào công việc nội bộ hay hạn chế đi lại.
Việt Nam hôm 13/5 lên tiếng rằng báo cáo này “đưa ra một số nhận định thiếu khách quan dựa trên những thông tin không chính xác”.
Trong báo cáo này, lần đầu tiên Bộ Ngoại giao Mỹ nêu sự khác biệt giữa Đạo Cao Đài được thành lập năm 1926 với Chi Phái Cao Đài 1997 được nhà nước hậu thuẫn.
Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế thường niên được Bộ Ngoại giao Mỹ công bố viết: “Một số nhà lãnh đạo tôn giáo, đặc biệt là những người đại diện cho các nhóm không yêu cầu được công nhận hoặc không được chính thức công nhận cho biết họ bị các hình thức quấy rối khác nhau của chính quyền – bao gồm cả tấn công thể chất, bắt giữ, truy tố, giám sát, hạn chế đi lại và thu giữ tài sản”.
“Các nhà hoạt động tôn giáo buộc tội chính quyền thao túng các nhóm tôn giáo đã được công nhận và cài cắm người gây ra xung đột để từ đó trấn áp hoạt động của các nhóm chưa đăng ký”, báo cáo viết. Báo cáo nêu sự kiện các thành viên của Hệ phái Cao Đài được công nhận (Cao Đài 1997) đã phá rối nghi thức của tín đồ Cao Đài chưa đăng ký (Cao Đài 1926) tại một tư gia ở huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh, diễn ra ngày 11 và 13/9/2020.
Ngoài ra, báo cáo cũng nhắc đến việc chính quyền cưỡng chế Thánh thất Hiếu Xương ở Tuy Hoà, Phú Yên.
Liên quan đến việc chính quyền can thiệp vào công việc nội bộ của các nhóm tôn giáo, bản báo cáo viết: “Nhiều tổ chức xã hội dân sự bày tỏ lo ngại về khả năng chính phủ can thiệp vào các quyết định của Nhà thờ Công giáo liên quan đến việc phân công hoặc bổ nhiệm lại các linh mục, những người đặc biệt thẳng thắn về nhiều vấn đề nhân quyền”.
“Trong số các trường hợp gây tranh cãi trong năm là việc chuyển Linh mục Nguyễn Đình Thục và Linh mục Đặng Hữu Nam ở Giáo phận Vinh, sau thông báo vào tháng 6 rằng Linh mục Đặng [Hữu Nam] sẽ bị hạn chế công việc mục vụ trong giáo phận”, báo cáo nêu.
Về việc cấm xuất cảnh, báo cáo cho biết một số nhà chức sắc tôn giáo phải đối mặt với các hạn chế đi lại ra bên ngoài, và các nhà lãnh đạo và tín đồ của một số nhóm tôn giáo cũng gặp phải những hạn chế đi lại từ phía chính quyền.
Báo cáo dẫn nguồn tin từ Dòng Chúa Cứu Thế cho biết nhà chức trách vẫn giữ hộ chiếu bị tịch thu vào năm 2018 của ít nhất hai linh mục của dòng. Vào tháng 5/2020, nhà chức trách đã từ chối yêu cầu gia hạn hộ chiếu của Linh mục Dòng Chúa Cứu Thế Nguyễn Văn Toản, với lý do ông có hành vi “hoạt động chống lại Nhà nước”.
Báo cáo nêu: “Một số mục sư lên tiếng chỉ trích chính quyền bày tỏ lo ngại về việc đi du lịch nước ngoài vì sợ bị chặn lại biên giới hoặc bị giam giữ khi trở về nước”.
Phần đầu báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về Tự do tôn giáo Việt Nam 2020.
Từ Lâm Đồng, ông Hứa Phi, Trưởng Khối Nhơn Sanh Đạo Cao đài Chơn Truyền, đồng thời là đồng Chủ tịch Hội đồng Liên tôn Việt Nam, chia sẻ với VOA ý kiến của ông về tình hình tự do tôn giáo năm 2020:
“Ở Việt Nam không có tự do tôn giáo. Nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam lúc nào cũng tạo điều kiện cho những nhóm tôn giáo do nhà cầm quyền dựng lên, còn những nhóm tôn giáo chân truyền thì không có tự do”.
Hôm 11/5, ông Michael Orona, nhân viên cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, phát biểu tại sự kiện Ngày Nhân quyền Việt Nam lần thứ 27 nêu quan ngại về những hạn chế tự do tôn giáo ở Việt Nam. Ông nói:
“Chúng tôi vẫn lo ngại về những hạn chế phổ biến về tự do tôn giáo và sự phân biệt đối xử, cũng như sự sách nhiễu. Một số thành viên của các nhóm tôn giáo cụ thể đã phải chịu đựng những hạn chế này, đặc biệt là những người là thành viên của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký ở những vùng sâu vùng xa như Tây Nguyên”.
“Một số nhóm tôn giáo nhất định đã bị từ chối trong nỗ lực đăng ký sau khi chạy trốn khỏi sự đàn áp tôn giáo từ những nơi khác trong nước”, ông Orona cho biết thêm.
Sau khi cáo báo tự do tôn giáo quốc tế 2020 được công bố, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội viết trên Facebook hôm 13/5: “Chính quyền Biden cam kết mạnh mẽ với việc thúc đẩy và bảo vệ sự tôn trọng phổ quát đối với tự do tôn giáo và tín ngưỡng cho tất cả mọi người. Đây là một ưu tiên trọng tâm trong chính sách đối ngoại”.
Ngày 13/5, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao, trả lời câu hỏi đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước Báo cáo Tự do tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ năm 2020, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định:
“Việt Nam ghi nhận việc Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 2020 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã đề cập đến những nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo và thúc đẩy đời sống tôn giáo, tín ngưỡng. Tuy nhiên, Báo cáo vẫn đưa ra một số nhận định thiếu khách quan dựa trên những thông tin không chính xác về tình hình thực tế tại Việt Nam”.
Bà Hằng cho biết Nhà nước Việt Nam luôn tôn trọng và thực hiện nhất quán chính sách bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, quyền theo hoặc không theo tôn giáo của người dân, đảm bảo sự bình đằng, không phân biệt đối xử vì lý do tôn giáo, tín ngưỡng, bảo hộ hoạt động của các tổ chức tôn giáo bằng pháp luật.
“Những nỗ lực và thành tựu của Việt Nam về bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho người dân được cộng đồng quốc tế thừa nhận rộng rãi”, bà Hằng cho biết thêm.
Trong diễn biến liên quan, sáng ngày 13/5 tại thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc có buổi gặp mặt đoàn đại biểu của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và cho biết rằng Đảng và Nhà nước “tạo điều kiện để các tôn giáo thực hiện tốt tu hành chân chính, đóng góp cho đất nước”, theo báo Tuổi Trẻ.
Những phát biểu tích cực của giới chức Việt Nam về tình hình tôn giáo trong nước phác họa một bức tranh trái ngược với những đánh giá của một số nhà hoạt động tôn giáo. Từ Houston, Texas, Hoa Kỳ, Hòa thượng Thích Huyền Việt, Chủ tịch Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất Hải ngoại, phát biểu hôm 11/5 tại Ngày Nhân quyền Việt Nam.
“Cộng sản đã cho phát triển các cơ sở chùa to, Phật lớn nhằm khoe trương cái gọi là ‘tự do tôn giáo’, nhưng thực chất hoàn toàn không có tự do tôn giáo vì làm theo sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Tất cả mọi sinh hoạt dưới mọi hình thức đều do Đảng lãnh đạo”.
RFA: Việt Nam vẫn còn vi phạm nhiều về quyền tự do tôn giáo
12/5/2021
Một lớp học ở Học viện Phật giáo Việt Nam. Ảnh chụp ngày 28/6/2020
Tự do tôn giáo không kém quan trọng hơn bất kỳ quyền con người nào khác và chính quyền Biden-Harris cam kết sẽ bảo vệ quyền tự do tôn giáo trên toàn thế giới – Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã tuyên bố như vậy trong buổi lễ ra mắt Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế 2020 hôm 12/5 tại Washington D.C. Về tình hình Việt Nam, tuy có ghi nhận một số tiến bộ, báo cáo năm nay vẫn tiếp tục lên án mạnh mẽ các vi phạm về quyền tự do tôn giáo ở Việt Nam.
Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế thường niên được Bộ Ngoại giao Mỹ công bố nêu rõ Chính phủ Việt Nam tiếp tục có nhiều hình thức can thiệp, hạn chế quyền tự do của các nhóm tôn giáo và các tín đồ, từ việc bắt giữ, đe dọa, giám sát cho đến hạn chế đi lại, tịch thu tài sản và từ chối yêu cầu đăng ký và các quyền khác.
Dọa nạt, quấy rối
Báo cáo cho biết Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo của Việt Nam duy trì một quy trình đăng ký và công nhận bao gồm nhiều giai đoạn đối với các nhóm tôn giáo, nếu chưa có được đăng ký hoặc công nhận, hoạt động của các nhóm tôn giáo sẽ bị hạn chế và giám sát nghiêm ngặt. Một số giới chức tôn giáo ở Việt Nam, đặc biệt là những người đại diện cho các nhóm tôn giáo chưa được đăng ký chính thức hoặc không yêu cầu được công nhận đã phản ánh nhiều hình thức quấy rối, đe dọa của nhà cầm quyền.
Ông Dan Nadel, quan chức cấp cao phụ trách vấn đề tự do tôn giáo quốc tế tại buổi lễ công bố Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế ngày 12/5/2021. Ảnh: AFP
“Chính quyền địa phương ở một số khu vực của Tây Nguyên được ghi nhận là đã dọa nạt và đe dọa bạo lực đối với các thành viên của một số nhóm Tin lành chưa đăng ký vì đã thông tin về các vi phạm nhân quyền của Việt Nam với các tổ chức quốc tế” – báo cáo viết và cho biết theo Ủy ban Cứu người Vượt biển (BPSOS) – một tổ chức phi chính phủ của Mỹ – chính quyền tỉnh Đắk Lắk đã đe dọa giết các trưởng lão của Hội thánh Tin lành Đấng Christ (Evangelical Church of Christ ) chưa đăng ký ở Thành phố Buôn Ma Thuột và Hội thánh Truyền giảng Phúc âm (Good News Mission Church) ở huyện Cư Kuin trong các cuộc thẩm vấn được tiến hành sau khi các trưởng lão này có các cuộc gặp với các nhà ngoại giao nước ngoài vào tháng 6. Đồng thời, các nhà chức trách của tỉnh này cũng bị cáo buộc là “đã gây áp lực buộc các trưởng lão trong Hội thánh phải từ bỏ đức tin của họ, ngừng hoạt động của hội nhóm mình và gia nhập Hội thánh Tin lành Việt Nam (Evangelical Church of Vietnam) đã đăng ký” .
“Công an tỉnh Đắk Lắk được cho là đã đe dọa giết một thành viên của Hội thánh Truyền giảng Phúc âm nếu anh này không tiết lộ những gì anh ta đã nói với các nhà ngoại giao Hoa Kỳ” – báo cáo viết.
Gây mâu thuẫn, phân biệt đối xử giữa các nhóm tôn giáo
Báo cáo cho hay đã có những phản ánh về sự can thiệp của Chính phủ, gây mâu thuẫn, xung đột giữa thành viên của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký và với các nhóm đã đăng ký hoặc đã được công nhận hoặc giữa các tín đồ và những người không theo tôn giáo.
“Các nhà hoạt động tôn giáo buộc tội chính quyền thao túng các nhóm tôn giáo đã được công nhận và cài cắm người gây ra xung đột để từ đó trấn áp hoạt động của các nhóm chưa đăng ký” – báo cáo viết và cho biết một trong những ví dụ của hiện tượng này là vụ việc các thành viên của Hệ phái Cao Đài được công nhận (Cao Đài 1997) đã phá rối nghi thức của tín đồ Cao Đài chưa đăng ký (Cao Đài 1926) tại một tư gia ở huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh diễn ra ngày 11 và 13/9/2020.
Lễ Phục sinh tại Hà Nội. Ảnh: Reuters
Báo cáo cũng cho hay Chính phủ Việt Nam đã thể hiện một số phân biệt đối xử đối với các tín đồ tôn giáo và các nhóm tôn giáo trên khắp đất nước. Các thành viên của một số nhóm tôn giáo có thành viên là người nghèo hoặc người dân tộc thiểu số cho biết bị chính quyền từ chối một số lợi ích hợp pháp mà các thành viên được hưởng. Báo cáo dẫn phản ánh của Ủy ban Cứu người Vượt biển (BPSOS) về việc chính quyền địa phương xã Thạch Lỗi, huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa, đã từ chối hỗ trợ tài chính của nhà nước đối với COVID-19 cho các thành viên của Giáo hội Báp-tít Việt Nam (VBC) – một nhóm tôn giáo chưa đăng ký.
Can thiệp vào công việc nội bộ
“Nhiều tổ chức xã hội dân sự bày tỏ lo ngại về khả năng chính phủ can thiệp vào các quyết định của Nhà thờ Công giáo liên quan đến việc phân công hoặc bổ nhiệm lại các linh mục, những người đặc biệt thẳng thắn về nhiều vấn đề nhân quyền” – báo cáo nhận định và cho biết việc thuyên chuyển của Linh mục Nguyễn Đình Thục và Linh mục Đặng Hữu Nam từ Giáo phận Vinh là hai trong những trường hợp gây ra nhiều nhiều tranh luận trong năm. Báo cáo cho biết cả hai linh mục đều nổi tiếng vì sự ủng hộ của họ đối với các nạn nhân của thảm họa do nhà máy Formosa xả thải hóa chất độc hại trực tiếp ra môi trường hồi năm 2016 cũng như một loạt các hoạt động vận động nhân quyền và việc thuyên chuyển này diễn ra sau khi có thông báo vào tháng 6/2020 rằng Cha Đặng Hữu Nam sẽ bị hạn chế làm việc mục vụ trong giáo phận. Trong một diễn biến tương tự, trong tháng 10/2020, Giáo phận Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai đã điều chuyển và đình chỉ công tác mục vụ của linh mục Nguyễn Duy Tân, một linh mục nổi tiếng thẳng thắn. Ông Tân cũng là người lên tiếng chỉ trích các điều kiện nhân quyền ở Việt Nam sau vụ Formosa năm 2016.
Hạn chế đi lại
Báo cáo cho biết một số nhà chức sắc tôn giáo phải đối mặt với các hạn chế đi lại ra bên ngoài, và các nhà lãnh đạo và tín đồ của một số nhóm tôn giáo cũng gặp phải những hạn chế đi lại từ phía nhà cầm quyền. Cụ thể Dòng Chúa Cứu Thế Công giáo (Catholic Redemptorist Order) cho biết nhà chức trách vẫn giữ hộ chiếu bị tịch thu vào năm 2018 của ít nhất hai linh mục của dòng. Vào tháng 5/2020, nhà chức trách đã từ chối yêu cầu gia hạn hộ chiếu của Linh mục Dòng Chúa Cứu Thế Nguyễn Văn Toản, với lý do ông có hành vi “hoạt động chống lại Nhà nước”.
“Một số mục sư lên tiếng chỉ trích chính quyền bày tỏ lo ngại về việc đi du lịch nước ngoài vì sợ bị chặn lại biên giới hoặc bị giam giữ khi trở về nước” – báo cáo viết.
Linh mục Dòng Chúa Cứu Thế Nguyễn Văn Toản – người bị nhà chức trách Việt Nam từ chối yêu cầu gia hạn hộ chiếu. Ảnh: RFA-printscreen
Ngăn cản post ảnh, thông tin trên mạng
Tiếp tục trích dẫn Ủy ban Cứu người Vượt biển (BPSOS), báo cáo cho biết vào ngày 27/8/2020, chính quyền địa phương xã Hòa Thắng, thành phố Buôn Ma Thuột đã thẩm vấn một thành viên nhà thờ Y Nguyệt Bkrông về hình ảnh trên trang Facebook của ông vì bức ảnh cho thấy các công an địa phương có mặt tại nhà ông khi thực hành nghi lễ tôn giáo của Hội thánh Tin lành của Đấng Christ. Báo cáo cũng cho biết các quan chức địa phương đã đe dọa sẽ trừng phạt nếu ông không gỡ bỏ các bức ảnh và yêu cầu ông ngừng tổ chức các cuộc tập trung của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký này. Trước đó, ngày 14/1/2020, chính quyền địa phương huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk đã thẩm vấn Y Khiu Niê và Y Blon Niê, các thành viên của Hội thánh Truyền giáo Phúc Âm (Good News Mission Church) chưa đăng ký, về việc họ chia sẻ các báo cáo chỉ trích chính phủ với quốc tế và gây áp lực buộc họ phải dừng lại truy cập và đăng các báo cáo tiêu cực trên các website nhân quyền và Facebook.
“Nhiều vụ việc tương tự khác ở tỉnh Đắc Lắc đã được BPSOS ghi nhận” – báo cáo viết.
Báo cáo đã ghi nhận việc Ủy ban Tôn giáo Chính phủ Việt Nam hợp tác với các nhóm tôn giáo chưa đăng ký để họ hoàn thành các thủ tục đăng ký cần thiết. Trong năm 2020, cơ quan này đã thông qua đăng ký khoảng 70 hội thánh địa phương, bao gồm bốn hội thánh địa phương Tin lành, khoảng 50 giáo xứ Công giáo và 12 hội thánh Cao Đài địa phương. Tuy nhiên báo cáo cũng cho hay trong năm 2020, Việt Nam vẫn “không công nhận bất kỳ tổ chức tôn giáo mới nào” đồng thời vẫn duy trì nhiều thủ tục đăng ký phiền hà.
“Các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký tiếp tục tuyên bố rằng các cơ quan chính phủ đôi khi không trả lời đơn đăng ký hoặc yêu cầu chấp thuận cho các hoạt động tôn giáo trong khoảng thời gian quy định và thường không giải thích lý do từ chối theo quy định của pháp luật” – báo cáo viết. Theo báo cáo cũng đã có những phản ánh rằng một số chính quyền địa phương đã yêu cầu các tài liệu hoặc thông tin vượt quá quy định của pháp luật và nhà chức trách đôi khi đòi hỏi hối lộ để có được quyết định chấp thuận. Ngoài ra, các nhóm tôn giáo cho biết quá trình đăng ký về các hoạt động ở các địa điểm mới hoặc vùng sâu vùng xa là đặc biệt khó khăn.
“Một số nhóm tôn giáo báo cáo rằng chính quyền đã thúc giục họ đăng ký làm một nhánh của nhóm tôn giáo được công nhận” – báo cáo viết.