Ngày 03 tháng 08 năm 2025 00:01 CET
Tại các thành phố Donetsk và Mariupol do Nga chiếm đóng, cuộc khủng hoảng nước ngày càng leo thang đã đẩy cuộc sống thường nhật đến bờ vực nguy hiểm.
Nước chảy ra từ vòi chỉ vài giờ một lần, thường đổi màu và không thể uống được. Cả khu phố phải dùng đến những biện pháp sinh tồn như xách xô hứng nước và hứng nước mưa.
Người dân địa phương và các nhà quan sát tại các thành phố phía đông Ukraine đã kêu gọi chính quyền do Nga kiểm soát giải quyết tình hình mà họ cho là tàn khốc và cần được quan tâm ngay lập tức.
‘Chúng ta sống trong một sa mạc nước’
Từng là trung tâm công nghiệp của Ukraine, cả Donetsk và Mariupol, cùng các thị trấn nhỏ xung quanh, giờ đây đang phải đối mặt với tình trạng khẩn cấp nhân đạo ngày càng trầm trọng. Sự kết hợp giữa cơ sở hạ tầng bị phá hủy, các dự án tái thiết thất bại và các hồ chứa nước bị vỡ đã đẩy khu vực này vào cái mà các nhà phân tích gọi là thảm họa sinh thái và xã hội toàn diện.
Vào ngày 22 tháng 7, các kênh Telegram ủng hộ Điện Kremlin với hàng trăm nghìn người theo dõi đã công bố một bức thư ngỏ gửi tới Tổng thống Nga Vladimir Putin có chữ ký của cư dân Donetsk bị chiếm đóng.
Thông điệp này, cũng được các blogger ủng hộ Điện Kremlin và các nhà tuyên truyền quân sự hưởng ứng, cảnh báo về một cuộc khủng hoảng nước ngày càng trầm trọng.
“Donetsk đã không có nguồn cung cấp nước ổn định kể từ năm 2022”, bức thư viết. “Giờ chỉ còn ba ngày một lần, đôi khi còn ít hơn.”
Ở Mariupol, tình hình chỉ khá hơn một chút. Nước được cung cấp hai ngày một lần, mặc dù người dân cho biết lịch trình thường không được tuân thủ.
Ở cả hai thành phố, nước hiếm khi lên đến tầng cao của các tòa nhà dân cư. Các hộ gia đình phải dựa vào giếng khoan tự chế, xe tải chở nước không thường xuyên, hoặc các bồn nhựa rải rác khắp khu dân cư. Vào mùa hè nóng nực, nhiều bồn nước này chuyển sang màu xanh lá cây vì tảo.
“Trong tám ngày qua, chúng tôi chỉ có nước trong bốn giờ. Nước chảy ra màu cam,” Olha, một cư dân ở Yenakiyeve gần Donetsk, cho biết. “Cả thành phố phải dùng đến 17 thùng nước. Trời nóng bức không chịu nổi. Mang nước lên tầng bốn mà không có thang máy ư? Thật là tra tấn.”
Một người dân địa phương khác nói với trang web Tochka rằng nước có mùi gỉ sét và mùi nước thải. “Nhưng chúng tôi vẫn trả tiền như thể đó là nước uống sạch.”
Giải pháp thất bại của Nga
Sau khi kênh đào Siverskiy Donets–Donbas bị phá hủy vào những tháng đầu của cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào tháng 2 năm 2022, cả Donetsk và Mariupol đều mất đi nguồn nước ngọt chính.
Kênh đào được xây dựng vào những năm 1950 để cung cấp nước cho các thành phố đang phát triển trong khu vực, lấy nước từ sông Siverskiy Donets gần Slovyansk.
Sau khi giành quyền kiểm soát một số khu vực trong khu vực, Nga đã nhanh chóng xây dựng một giải pháp thay thế: đường ống dẫn nước Don-Donbas, một hệ thống ống kép dài 194 km, được thiết kế để dẫn nước từ sông Don gần thành phố Rostov-on-Don của Nga. Dự án, hoàn thành vào giữa năm 2023 và được giám sát bởi Thứ trưởng Quốc phòng lúc bấy giờ là Timur Ivanov, được kỳ vọng sẽ giải quyết các vấn đề về nước của khu vực.
Nhúng chia sẻ
Các cuộc tấn công của Nga không thể ngăn cản người dân Ukraine rời khỏi bãi biển Odessa
Tuy nhiên, dự án đã không thực hiện được như lời hứa, khiến người dân thêm thất vọng và chán nản.
Công ty này cũng vướng vào bê bối. Ivanov bị bắt vào tháng 4 năm 2024 vì nhận hối lộ số tiền lớn, bao gồm cả hối lộ từ công ty xây dựng đường ống.
“Bảy mươi lăm tỷ rúp (930 triệu đô la) đã bị đánh cắp”, cựu chủ tịch đài truyền hình Mariupol Mykola Osychenko nói với Current Time. “Và vẫn không có nước.”
Denis Pushilin, người đứng đầu phe ly khai do Điện Kremlin bổ nhiệm của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng (DNR), hiện thừa nhận rằng đường ống này chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của khu vực.
Vào cuối tháng 7, ông mô tả tình hình tại các hồ chứa nước nội bộ của Donetsk là “nguy kịch”. Ông cho biết giải pháp lâu dài chỉ có thể đạt được khi Nga chiếm được Slovyansk, một trong những thành phố chính ở khu vực Donetsk do Ukraine kiểm soát, và giành lại quyền kiểm soát nguồn kênh đào ban đầu.
Hồ chứa nước Donbas cạn kiệt
Hình ảnh vệ tinh được BBC Tiếng Nga xem xét cho thấy mực nước tại các hồ chứa lớn ở vùng Donbass đang giảm đáng kể, bao gồm cả những hồ chứa cung cấp nước cho cả Donetsk và Mariupol. Chín trong số 10 hồ chứa được giám sát đã cạn kiệt đáng kể kể từ năm 2021. Nhiệt độ trung bình mùa hè năm nay ở Donetsk là 27 độ C (81 độ F) – không phải là mức nóng nhất từng được ghi nhận, nhưng đủ nóng để đẩy nhanh quá trình bốc hơi ở các lưu vực vốn đã cạn kiệt.
Để ứng phó với cuộc khủng hoảng đang diễn ra, Nga đã điều động 75 xe chở nước đến Donetsk. Pushilin khoe rằng tính đến ngày 25 tháng 7, đã có 33 xe chở nước đến.
Nhưng phép tính lại cho thấy một câu chuyện ảm đạm: Với mỗi xe tải chở 10.000 lít, thì chỉ có 0,6 lít cho mỗi người dân Donetsk và Makiyivka gần đó, nơi có tổng cộng hơn 1,2 triệu người sinh sống.
“Kể cả nếu xe tải vẫn hoạt động hàng ngày, họ sẽ lấy nước từ đâu?” Osychenko tự hỏi. “Không còn nguồn nước khả thi nào nữa.”
Nhà máy Nhiệt điện Zuyivska, một trong những nhà cung cấp điện hàng đầu khu vực, hiện đang gặp vấn đề về làm mát do mực nước hồ chứa thấp. Tại một trang trại gia cầm ở thị trấn Rozovka, hai phần ba nguồn cung cấp nước đã bị cắt, khiến nhiều gia cầm chết.
Người dân Ukraine cho rằng những lời hứa của Putin về các khu vực bị chiếm đóng là không thực tế
Khi cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng, ngay cả những tiếng nói thân Nga trung thành cũng đang quay sang chỉ trích chính quyền địa phương. Cựu đại biểu quốc hội Ukraine và là lãnh đạo phe ly khai năm 2014, Oleh Tsaryov, đã đăng một bài viết giận dữ trên Telegram: “Donetsk từng là thành phố hoa hồng. Giờ đây, người dân đại tiện trong túi và một số người còn ném chúng dưới cửa sổ.”
Mạng xã hội tràn ngập hình ảnh và lời phàn nàn: vòi nước bị nứt, nước đổi màu và xô nhựa thay thế bồn cầu.
Sự xuống cấp không chỉ do chiến tranh mà còn do cơ sở hạ tầng xuống cấp. Theo các cựu công nhân, cơ sở hạ tầng cấp nước trong khu vực đã bị xuống cấp 80% vào năm 2014.
Kể từ đó, rất ít hoạt động được thực hiện để bảo trì hoặc thay thế đường ống. Tại quận Kirov, Donetsk, đường ống bị ăn mòn gần như 100%. Rò rỉ và vỡ đường ống xảy ra hàng ngày, và tổn thất thậm chí còn không được tính vào công suất của đường ống Don-Donbas.
Chính quyền hứa, người dân bỏ đi
Vì không còn tin tưởng vào các quan chức, nhiều cư dân đang âm thầm lên kế hoạch rời đi.
“Người dân không ngu ngốc,” Osychenko nói. “Họ biết rằng nếu bây giờ không có nước, sau này cũng sẽ không có. Không có nước, sẽ không có điện. Không có điện, sẽ không có hệ thống sưởi ấm. Toàn bộ hệ thống tiện ích sẽ sụp đổ vào mùa đông.”
Nỗi lo ngại này cũng được các nhóm nhân đạo đồng tình, cảnh báo về một thảm họa y tế công cộng sắp xảy ra. Sự kết hợp giữa điều kiện vệ sinh xuống cấp, nguồn nước uống hạn chế và nhiệt độ cao có thể gây ra sự bùng phát các bệnh đường tiêu hóa.
Donetsk và Mariupol từng là biểu tượng của sức mạnh công nghiệp thời Liên Xô. Ngày nay, dưới sự chiếm đóng của Nga, chúng đang trở thành biểu tượng của sự sụp đổ cơ sở hạ tầng, tham nhũng thể chế và thất bại nhân đạo.
Cuộc chiến tranh xâm lược ban đầu đã trở thành một thảm họa chậm chạp, ngột ngạt cho những người bị bỏ lại phía sau. Cho đến khi dòng nước chảy tự do trở lại, Donetsk, Mariupol và các thị trấn xung quanh vẫn chỉ ở trong tình trạng sinh tồn.
Với sự tường thuật của BBC
- Merhat Sharipzhan Merhat Sharipzhan là phóng viên cao cấp của RFE/RL, chuyên đưa tin về những diễn biến ở Liên Xô cũ.
Âu Châu Tự Do
Overlay4
