Thái Hóa Lộc
Cuộc bầu cử năm 2020 đã chia rẽ người dân Hoa Kỳ thì cuộc bầu cử giữa kỳ sự chia rẽ càng mạnh mẽ và khốc liệt hơn. Bên nào cũng quyết dành phần thắng về mình. Kể từ khi trở lại sau kỳ nghỉ mùa đông, các thành viên Đảng Dân Chủ trong Quốc hội và Tổng thống Joe Biden đã cố gắng thực hiện một nỗ lực mới nhằm thông qua luật bầu cử.
Nhưng bất chấp những tuyên bố của Đảng Dân Chủ cho rằng các tiểu bang thuộc Đảng Cộng Hòa đang tham gia một cuộc tấn công toàn diện vào các quyền bầu cử. Tuy nhiên, Đảng Dân Chủ vẫn còn thiếu sự ủng hộ quan trọng từ Đảng Cộng Hòa tại Thượng Viện đối với bất kỳ dự luật bầu cử nào có thể thay đổi trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 năm nay. Đảng Dân Chủ sẽ tiếp tục thúc đẩy cải tổ bầu cử được đưa ra hôm 03/01 trong một bài đăng trên Twitter của Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer (Dân Chủ-New York): “Những gì đã xảy ra vào ngày 06/01/2021 có liên quan trực tiếp đến các hành động mang tính đơn phương và đảng phái, đang được thực hiện bởi các cơ quan lập pháp tiểu bang do Đảng Cộng Hòa lãnh đạo trên toàn quốc,” ông Schumer viết. Cụ thể, ông Schumer đang nói đến hành động của các cơ quan lập pháp tiểu bang nhằm củng cố luật bỏ phiếu của chính họ sau cuộc bầu cử năm 2020. Sau cuộc bầu cử đó, vốn đầy rẫy những bất thường về thống kê, nhiều người đã rất lo ngại về tính liêm chính của các cuộc bầu cử ở Hoa Kỳ.
Để giải quyết những lo ngại này, các cơ quan lập pháp tiểu bang trên toàn quốc đã thông qua luật bầu cử mới nhằm tăng cường việc nhận diện cử tri và các yêu cầu bỏ phiếu khiếm diện bên cạnh các cải cách khác. Từ trước cuộc bầu cử năm 2020, các thành viên Đảng Dân Chủ đã nói rằng những điều kiện đòi hỏi khó khăn quyền bỏ phiếu ảnh hưởng một cách bất tương xứng đến các nhóm da màu và thiểu số. Tuy nhiên, Tối cao Pháp viện đã giải quyết câu hỏi này gần đây và phán quyết rằng các tuyên bố của Đảng Dân Chủ là không đúng sự thật. Trong vụ kiện giữa ông Brnovich và Ủy ban Dân Chủ Quốc gia (DNC), DNC lập luận rằng luật mới của Arizona thay đổi việc nhận dạng cử tri và hướng dẫn bỏ phiếu khiếm diện nhằm ngăn chặn người thiểu số bỏ phiếu và vì vậy điều đó là bất hợp pháp theo Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA). Bộ trưởng Tư pháp Arizona Mark Brnovich, người được xem là đối thủ nặng ký của Thượng nghị sĩ Mark Kelly (Dân Chủ-Arizona) vào năm 2022, đã lập luận rằng đánh giá của DNC là không đúng.Tòa án đứng về phía ông Brnovich, phán quyết rằng các quy chế tương tự như trong luật của tiểu bang Arizona được cho phép theo VRA. Tuy nhiên, các thành viên Đảng Dân Chủ vẫn tiếp tục duy trì quan điểm cho rằng Tối cao Pháp viện đã sai và nỗ lực của các tiểu bang nhằm củng cố luật bầu cử đã hình thành điều mà nhiều thành viên Đảng Dân Chủ gọi là luật “Jim Crow mới.”. Tuyên bố hôm 03/01 của ông Schumer trên Twitter nói rõ rằng Đảng Dân Chủ sẽ tập trung vào vấn đề này khi họ trở lại sau kỳ nghỉ đông. Ông viết: “Chúng ta có thể và phải hành động một cách dứt khoát để ngăn chặn diễn tiến phản Dân Chủ này.”.
Cho đến nay, Đảng Dân Chủ đã đưa ra hai đề xướng để đáp ứng mục tiêu này. Sửa đổi Đạo luật Kiểm phiếu Đại cử tri được cho là giải pháp khả thi nhất để giành được sự ủng hộ của Đảng Cộng Hòa. Đề xướng đầu tiên liên quan đến việc tu sửa Đạo luật Kiểm phiếu Đại cử tri năm 1887 (ECA). Được thông qua 10 năm sau khi miền bắc chấm dứt chiếm đóng miền Nam khi cuộc Nội chiến Hoa Kỳ kết thúc, đạo luật này có mục tiêu giải quyết các vấn đề bầu cử đặt ra trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1876. Trong cuộc bầu cử đó, một số tiểu bang đã cử các nhóm đại cử tri cạnh tranh đến Quốc hội, khiến Quốc hội phải vò đầu bứt tai vì không biết nên kiểm số phiếu bầu nào. Điều này tạo thành một cuộc khủng hoảng bầu cử thực sự và có một nỗi lo rất lớn rằng sẽ không thể đạt được giải pháp nào trước Ngày Nhậm Chức.
Cuối cùng, thành viên Đảng Dân Chủ Samuel Tilden đã chấp nhận để thành viên Đảng Cộng Hòa Rutherford B. Hayes giành chiến thắng, nhưng chỉ với một điều kiện là ông Hayes phải ngay lập tức rút các lực lượng chiếm đóng quân sự khỏi miền Nam. Ông Hayes đã đồng ý làm như vậy, nhưng các vấn đề được nêu ra trong cuộc bầu cử đó vẫn vẫn cho Quốc hội thấy rằng cần có hành động để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng bầu cử tương tự trong tương lai.
Và kinh nghiệm trong quá khứ khiến điều này khó có thể xảy ra. Kể từ hè năm 2021, Đảng Dân Chủ đã thông qua hàng loạt dự luật bầu cử, từ những cuộc cải tổ lớn trong các cuộc bầu cử mà sẽ khiến các cuộc bầu cử này hoàn toàn bị đặt vào sự kiểm soát của chính phủ liên bang, cho đến các dự luật thỏa hiệp ở quy mô nhỏ hơn. Một dự luật thỏa hiệp như vậy, được tạo ra với sự giúp đỡ và góp ý từ Thượng nghị sĩ Joe Manchin (Dân Chủ-West Virginia), đã giành được sự ủng hộ của ông Collins. Nhưng mọi dự luật khác do Đảng Dân Chủ đề xướng đều vấp phải sự đồng lòng phản đối và thủ tục tranh luận không giới hạn từ Đảng Cộng Hòa, và xu hướng quá khứ này khiến Đảng Dân Chủ khó có thể thu hút được sự hỗ trợ cần thiết cho việc tu sửa ECA.
Lựa chọn thứ hai mà các thành viên Đảng Dân Chủ đang muốn hồi sinh “Đạo luật Thúc đẩy Quyền Bầu cử John R. Lewis” (H.R. 4). H.R. 4, được Dân biểu Terri Sewell (Dân Chủ-Alabama) giới thiệu hồi hè năm 2021, có phạm vi hẹp hơn so với các dự luật khác mà Đảng Dân Chủ đã đề xướng. Trái ngược với “Đạo luật Vì Người Dân H.R.1”, đạo luật này quy định rằng các tiểu bang buộc phải cho phép những người phạm tội được bỏ phiếu, điều mà những người chỉ trích cho rằng sẽ trên thực tế chính là hợp pháp hóa việc bỏ phiếu từ những người nhập cư bất hợp pháp. Thay đổi lớn nhất của H.R. 4 đối với luật bầu cử là khôi phục các yêu cầu về sự thông qua trước từ liên bang được đặt ra ban đầu trong VRA.
Theo VRA, các tiểu bang mà chính phủ liên bang coi là có “lịch sử phân biệt đối xử” bị cấm thay đổi luật bầu cử của họ mà không có sự “thông qua trước” của liên bang, hoặc sự chấp thuận của liên bang. H.R. 4 sẽ tái áp dụng điều khoản này để phản hồi lại quyết định năm 2013 của Tối cao Pháp viện trong vụ kiện giữa Quận Shelby và ông Holder (cựu Tổng chưởng lý Hoa Kỳ). Trong vụ kiện đó, Tối cao Pháp viện đã phán quyết rằng tình hình của các nhóm thiểu số đã thay đổi đáng kể giữa thời điểm đưa ra điều khoản vào năm 1965 và năm 2013 đến mức “các biện pháp đặc biệt” được áp dụng trong đạo luật này đã không còn thích đáng nữa, và do đó tòa án đã coi điều khoản này là vi hiến. Để vượt qua sự phản đối của một nửa số thượng nghị sĩ được bầu chọn của quốc gia, nhiều thành viên Đảng Dân Chủ và TT Joe Biden đang kêu gọi hủy bỏ hoàn toàn thủ tục filibuster, vì đây là cách duy nhất để các thành viên Đảng Dân Chủ có thể thông qua Thượng Viện trong lúc này với đa số quá bán. Mặc dù chỉ một đảng nắm quyền kiểm soát Thượng viện, nhưng một sự thay đổi quy tắc như vậy thực sự sẽ mang lại hậu quả không khác gì hình ảnh “cá ăn kiến và kiến ăn cá” như tục ngữ Việt Nam chúng ta.
Thượng nghị sĩ Kyrsten Sinema (Dân Chủ-Arizona), người trước đây từng phản đối việc thay đổi thủ tục filibuster, cũng có đồng quan điểm khi bảo vệ thủ tục này trong một lần xuất hiện trên chương trình “The View”. Bà Sinema cho biết thủ tục filibuster không tốt cũng chẳng xấu, mà chỉ là “một công cụ”, giá trị của thủ tục này đến từ “cách chúng ta sử dụng nó”. Cụ thể, bà gọi thủ tục này là một công cụ “để bảo vệ phe thiểu số”, và lưu ý rằng [trong quá khứ], Đảng Dân Chủ đã từng sử dụng nó để ngăn chặn các đạo luật của Đảng Cộng Hòa một cách thường xuyên – nhiều như Đảng Cộng Hòa đã sử dụng nó để ngăn chặn các đạo luật của Đảng Dân Chủ vậy. Ông Manchin, một đồng minh lâu năm của bà Sinema, cũng phản đối việc cải tổ toàn diện thủ tục filibuster. Ông Manchin thề rằng ông sẽ không phải là thành viên Đảng Dân Chủ thứ 50 bỏ phiếu cho đề xướng đó.
Bất chấp sự thúc đẩy mới trong việc cải tổ bầu cử, Đảng Dân Chủ khó lòng thực hiện bất kỳ thay đổi đáng kể nào đối với luật bầu cử trừ khi tình hình trên Capitol Hill thay đổi đáng kể. Cho đến nay, không có dấu hiệu nào cho thấy một sự biến chuyển như vậy sắp diễn ra, đặc biệt là khi nhiều thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa sẽ phải đối mặt với các cuộc tái tranh cử gay go vào cuối năm 2022. Càng đi sâu vào luật bầu cử vì đảng phái thì đất nước Mỹ sẽ càng chia rẽ hơn như hiện nay!
