Một nhân viên đếm những chồng nhân dân tệ Trung Quốc và USD tại một ngân hàng ở Thượng Hải, vào ngày 22/07/2005. (Ảnh: China/Getty Images)
Tác giả Kathleen Li và Lynn Xu
- Thứ tư, 22/03/2023
- ĐCSTQ ước mơ vượt qua phương Tây
- Lực lượng lao động suy yếu
- Thấu chi đầu tư công
- Tăng trưởng kinh tế chậm lại
- ‘Thế kỷ Trung Quốc’ không thể đạt được
Trung Quốc đã điều chỉnh kỳ vọng tăng trưởng GDP năm 2023 của mình; GDP của Trung Quốc chỉ bằng khoảng 77% GDP của Hoa Kỳ vào năm 2021
Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng trì trệ, với dự đoán tăng trưởng GDP năm 2023 chính thức được đánh giá là thấp nhất trong 30 năm, cho thấy sự suy giảm toàn diện của nền kinh tế này sau khi bùng phát COVID-19. Sự sụt giảm như vậy có nghĩa là khoảng cách với Hoa Kỳ ngày càng lớn và đảo ngược các dự đoán trước đây của các nhà kinh tế rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ sánh kịp Hoa Kỳ vào năm 2025 hoặc 2030.
Hôm 05/03, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã trình bày báo cáo công tác chính phủ cuối cùng trong nhiệm kỳ của mình, trong đó dự đoán mức tăng trưởng GDP năm 2023 vào khoảng 5%, mục tiêu tăng trưởng thấp nhất trong 30 năm qua của ĐCSTQ.
Kỳ vọng chính thức về tăng trưởng GDP đã giảm hàng năm trong 5 năm qua. Năm 2019, mục tiêu GDP chính thức đã được sửa đổi thành 6% so với 6.5% năm 2018, tiếp theo là 6% vào năm 2021 và khoảng 5.5% vào năm 2022, và 5% vào năm 2023.
Vào năm 2020, ĐCSTQ thậm chí đã ngừng công bố các dự đoán tăng trưởng và các dữ liệu kinh tế khác do những tác động đáng kể từ sự bùng phát của đại dịch COVID-19.
Đây là một bước thụt lùi thực sự đối với ĐCSTQ so với giai đoạn đi lên từ năm 1996 đến năm 2014. Mặc dù dự đoán tăng trưởng GDP chính thức được công bố có những lúc tăng lúc giảm, nhưng con số này vẫn tiếp tục trên đà tăng trưởng cao. Ví dụ, tăng trưởng GDP mục tiêu cao tới 8% trong giai đoạn 1996–1998 đã giảm xuống 7% trong giai đoạn 1999–2004, sau đó tăng lên 8% trong bảy năm từ năm 2005 đến 2011, sau đó giảm nhẹ 7.5% trong giai đoạn 2012–2014.
So sánh mức tăng trưởng GDP dự kiến với cái gọi là mức tăng trưởng GDP “thực tế” mà chính quyền Trung Quốc công bố sau đó, xu hướng chung của “GDP thực tế” đã chuyển từ vượt kỳ vọng khoảng 1 đến 2 điểm phần trăm sang giảm xuống với các mức kỳ vọng thấp hơn hoặc thậm chí dưới mức kỳ vọng.
Hai năm mà COVID-19 bao trùm Trung Quốc, 2020 và 2021, cho thấy hiệu quả kinh tế tồi tệ nhất.
Năm 2010, ĐCSTQ tuyên bố rằng mức tăng trưởng GDP “thực tế” đã tăng 10.3%. Tuy nhiên, con số này đã giảm xuống còn 6.1% vào năm 2019, giảm mạnh khoảng 41% trong 10 năm.
ĐCSTQ ước mơ vượt qua phương Tây
ĐCSTQ đã khao khát vượt qua phương Tây kể từ thời Mao Trạch Đông khi ông Mao phát động chiến dịch Đại Nhảy vọt. Chiến dịch kinh tế và chính trị cực đoan này đã khiến hàng triệu người tử vong vì nạn đói lan rộng.
Theo ông Lưu Tuân Nghĩa (Liu Zunyi hay Lawrence J. Lau), thành viên hội đồng của Tổ chức Trao đổi Trung Quốc-Hoa Kỳ, trong một ấn phẩm kinh tế tháng 10/2015 của Viện kinh tế và tài chính toàn cầu thuộc Đại học Trung Quốc Hồng Kông, thì đến khoảng năm 2030, Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ ngang bằng về khối lượng kinh tế. Vào khoảng năm 2060, GDP bình quân đầu người của Trung Quốc sẽ bắt kịp GDP của Hoa Kỳ.
Năm 2021, thị trường toàn cầu bị đại dịch tấn công đã ngay lập tức thúc đẩy nhu cầu đối với ngành sản xuất chi phí thấp của Trung Quốc, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong phần lớn thời gian của năm. Các cấp trên của Trung Cộng đã coi đó là một cơ hội để bành trướng. Theo một bản tin của hãng thông tấn Sina của Trung Quốc hồi tháng 01/2021, các quan chức cấp tỉnh đã đề nghị các quan điểm như “Đông Thăng Tây Đổ” — Đông chỉ Trung Quốc, và Tây chỉ các nước phương Tây do Hoa Kỳ lãnh đạo — nói rằng thế giới đã bước vào thời kỳ biến động hỗn loạn do đại dịch COVID chưa từng thấy trong một thế kỷ qua và sự trỗi dậy của Trung Cộng cầm quyền sẽ là một xu thế chủ đạo.
Nhưng sự bùng nổ như vậy chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn. Trong quý 04/2021, xuất cảng của Trung Quốc tăng trong bối cảnh nhu cầu nội địa giảm nghiêm trọng, thị trường bất động sản trì trệ, và tăng trưởng kinh tế sa sút nhanh chóng.
Dường như dự đoán kinh tế của ông Lưu đã cung cấp một cơ sở lý thuyết cho các cam kết của ông Tập Cận Bình với thế giới. Sau 5 năm, ông Tập đã cam kết vào năm 2020 rằng lượng khí thải carbon của Trung Quốc sẽ đạt đỉnh điểm vào năm 2030 và mục tiêu trung hòa carbon sẽ đạt được vào năm 2060.
Ông Lưu từng là một thành viên trong ủy ban kinh tế của hội nghị bù nhìn của ĐCSTQ và là một thành viên danh dự của Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc do nhà nước điều hành.
Lực lượng lao động suy yếu
Trong bài báo của mình với nhan đề “Nguồn gốc của Tăng trưởng Kinh tế Trung Quốc,” ông Lưu cho rằng tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc chủ yếu được thúc đẩy bởi sự tích lũy về vốn vật chất và đầu vào lao động, với gần như toàn bộ thặng dư lao động.
Nhưng trong những năm gần đây, lực lượng lao động của Trung Quốc nhìn chung đã có dấu hiệu suy giảm, với dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia cho thấy dân số trong độ tuổi lao động từ 16-59 tuổi là 875.56 triệu người vào năm 2022, chiếm 62% dân số cả nước. Con số này thấp hơn 6.66 triệu so với 882.22 triệu vào năm 2021, theo hãng truyền thông Trung Quốc Jiemian hôm 03/02.
Năm 2011, dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đạt đỉnh 940.72 triệu người và kể từ đó bắt đầu giảm xuống còn 937.27 triệu người vào năm 2012. Năm 2018, dân số trong độ tuổi lao động lần đầu tiên giảm xuống dưới 900 triệu người xuống còn 897.29 triệu người. Xu hướng giảm này tiếp tục vào năm 2019, giảm thêm 890,000 so với năm trước đó.
Theo bản tin của kênh thông tấn tài chính Trung Quốc Yicai, kể từ tháng 01/2023, tỷ lệ sinh của Trung Quốc đã giảm trong sáu năm liên tiếp, số ca sinh mới giảm một nửa, và dân số nước này đang ở mức tăng trưởng âm.
Thấu chi đầu tư công
Theo quan điểm của ông Lưu, đầu tư vào các cơ sở công cộng và tiêu dùng là một cách để thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng quan điểm này đã bị ông Ngô Kính Liễn (Wu Jinglian), một thành viên của Diễn đàn 50 Nhà kinh tế Không chính thức của Trung Quốc, phản đối. Ông Ngô đã đăng một bài báo hôm 07/12/2015 trên Sina, bác bỏ việc dựa vào đầu tư để thúc đẩy nền kinh tế, cho rằng điều đó tương đương với ăn phần của năm sau, nghĩa là, các nguồn lực trong tương lai được sử dụng để trang trải thâm hụt hiện tại.
“Nếu trông chờ vào việc đưa thêm các nguồn lực để giải quyết vấn đề này nhưng nguồn lực không có nhiều, với nguồn lực ngày càng khan hiếm thì đầu tư vào cái gì? Đó là trái khoán và các khoản nợ.”
Thấu chi các nguồn lực trong tương lai sẽ làm tăng đòn bẩy (mức vay nợ) bảng cân đối kế toán của quốc gia, chính phủ, doanh nghiệp, và người dân. Ông Ngô nói, “Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định của toàn bộ nền kinh tế quốc gia và tạo ra cái gọi là rủi ro hệ thống.”
Ông Ngô tin rằng việc kéo nền kinh tế Trung Quốc đi lên thông qua đầu tư “về căn bản là không hiệu quả.”
Ông Trương Quân (Zhang Jun), trưởng Khoa Kinh tế tại Đại học Phúc Đán, cũng có quan điểm tương tự như ông Ngô. Hôm 21/07/2022, ông Trương đã hỏi trên trang web chính thức của Viện Phát triển Phúc Đán, “Chúng ta có còn kỳ vọng đầu tư sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP không?”
Theo ông Ngô, lợi tức đầu tư vốn của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng là ít ỏi. Đồng thời, quy mô nợ và đòn bẩy của doanh nghiệp của Trung Quốc là rất cao. Ông Ngô cho biết, sự mất cân đối về nguồn lực tài chính là nghiêm trọng, “trong những trường hợp như vậy, một khi chi tiêu vốn công được tăng lên đáng kể, thì tác động lên GDP sẽ là tối thiểu, chưa kể đến tác động nghiêm trọng hơn đối với tăng trưởng kinh tế trong tương lai.”
Các ý kiến kinh tế của ông Ngô và ông Trương đều bị chính phủ Trung Quốc phớt lờ.
Để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Bắc Kinh đã tăng đầu tư cơ sở hạ tầng vào năm 2022 lên tới 9.4% so với cùng thời kỳ năm trước đó, tăng đáng kể 9.0% so với năm 2021.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh trong báo cáo công tác chính phủ hôm 05/03 về sự cần thiết phải mở rộng đầu tư bằng cách tăng lượng trái phiếu đặc biệt của chính phủ địa phương cho các dự án cơ sở hạ tầng, bao gồm giao thông, bảo tồn nước, năng lượng, và thông tin.
Tăng trưởng kinh tế chậm lại
Dự đoán của ông Lưu rằng Trung Quốc sẽ sánh kịp Hoa Kỳ về quy mô kinh tế vào khoảng năm 2030 dựa trên tiền đề rằng “Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc duy trì ở mức 7% trong vài năm tới, trong khi nền kinh tế Hoa Kỳ tăng trưởng ở mức khoảng 3.5%.
Tuy nhiên, đợt bùng phát COVID hồi năm 2020 đã làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc xuống còn 2.2%. Hơn nữa, ngay cả khi không có tác động của đại dịch, theo một bản tin vào ngày 11/03/2021 của Qiushi, cơ quan truyền thông chính thức của ĐCSTQ, thì tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2020 có khả năng là dưới 6%.
‘Thế kỷ Trung Quốc’ không thể đạt được
Ông Lưu không phải là người đầu tiên so sánh Trung Quốc với Hoa Kỳ và khẳng định rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ vượt Mỹ.
Một nhà kinh tế khác, ông Oded Shenkar, một chuyên gia Hoa Kỳ về Trung Quốc, cho biết vào năm 2006 rằng trong 20 năm nữa (khoảng năm 2025) hoặc ít hơn, Trung Quốc sẽ là nền kinh tế lớn nhất thế giới, mở ra một “Thế kỷ Trung Quốc” thịnh vượng.
Năm 2025 đã cận kề, nhưng dường như ngày càng ít có khả năng bắt đầu “Thế kỷ Trung Quốc” khi khoảng cách giữa nền kinh tế Hoa Kỳ và Trung Quốc đã ở một bước ngoặt kể từ năm 2022.
Nhìn vào dữ liệu GDP lịch sử do Hoa Kỳ và dữ liệu chính thức của Trung Quốc công bố, tỷ lệ GDP của Trung Quốc so với GDP của Hoa Kỳ đã tăng đều đặn kể từ năm 1990. Năm 1990, GDP của Trung Quốc chỉ bằng 6.05% GDP của Hoa Kỳ; con số này đã tăng lên 11.82% vào năm 2000, 40.60% vào năm 2010 và 77.10% vào năm 2021, theo báo cáo của NetEase ngày 01/05/2022.
Và trong năm 2022 , tỷ lệ GDP của Trung Quốc so với GDP của Hoa Kỳ là 71.26%, giảm 5.84% so với năm 2021, mức giảm hơn 1% đầu tiên kể từ năm 1990.
Trong năm 2021, tổng GDP của Trung Quốc là khoảng 17.7 ngàn tỷ USD, tụt lại phía sau 5.3 ngàn tỷ USD so với 23.0 ngàn tỷ USD của Hoa Kỳ. Trong năm 2022, GDP của Trung Quốc lên tới 18.15 ngàn tỷ USD theo tỷ giá hối đoái trung bình hàng năm, trong khi GDP của Hoa Kỳ đạt 25.47 ngàn tỷ USD; sự khác biệt đã tăng lên 7.32 ngàn tỷ USD.
GDP bình quân đầu người có thể chỉ ra tình hình kinh tế của một quốc gia tốt hơn so với tổng GDP.
Năm 2021, GDP bình quân đầu người chính thức của Trung Quốc là khoảng 12,600 USD, trong khi GDP bình quân đầu người của Hoa Kỳ là 69,800 USD, gấp khoảng 5.5 lần so với Trung Quốc.
Khoảng cách này ngày càng lớn, với GDP bình quân đầu người chính thức của Trung Quốc vào năm 2022 là 12,741 USD, trong khi GDP bình quân đầu người của Hoa Kỳ là 76,658 USD, gấp khoảng 6 lần so với Trung Quốc.
Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.
Nhật Thăng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
