Joseph Lord – Bản tin có sự đóng góp của Associated Press.
Vân Du biên dịch – 02/6/2023
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden ngồi cạnh Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy (Cộng Hòa-California) trong Bữa sáng Cầu nguyện Quốc gia tại Điện Capitol ở Hoa Thịnh Đốn hôm 02/02/2023. Bữa sáng Cầu nguyện Quốc gia là một sự kiện lưỡng đảng hàng năm quy tụ các nhà lãnh đạo tôn giáo và các chính trị gia cho một buổi sáng cầu nguyện và suy ngẫm. (Ảnh: Kevin Dietsch/Getty Images)
Sau nhiều tháng bế tắc, Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy (Cộng Hòa-California) và Tổng thống Joe Biden đã đạt được một thỏa thuận cuối cùng để nâng mức trần nợ, thỏa thuận này hiện được gửi sang Quốc hội để bỏ phiếu.
Cả ông McCarthy và ông Biden đều đã ca ngợi thỏa thuận này, gọi đó là một thỏa thuận dung hòa và bày tỏ sự tin tưởng rằng nó sẽ được lưỡng viện của Quốc hội thông qua. Thỏa thuận này sẽ đình chỉ mức trần nợ cho đến năm 2025. Toàn văn dự luật này đã được công bố vào tối hôm Chủ nhật (28/05).
Gói thỏa thuận này đáp ứng một số yêu cầu quan trọng của Đảng Cộng Hòa, bao gồm cắt giảm chi tiêu, yêu cầu về công việc để nhận trợ cấp của chính phủ, và các biện pháp khác.
Mặc dù nhiều người trong nhóm họp kín của Đảng Cộng Hòa (GOP) không hài lòng với gói này, cho rằng thỏa thuận này không đi đủ xa, nhưng ông McCarthy đã đáp lại trong lần xuất hiện trên Fox News hôm 28/05, nói rằng “Có rất nhiều điều tích cực trong thỏa thuận.”
“Đây thực sự là một bước đi đúng hướng,” ông McCarthy nói, so sánh gói này với các mức trần nợ trước đây mà không đi kèm cắt giảm chi tiêu. “Thỏa thuận này đặt chúng ta vào một quỹ đạo khác.”
Dưới đây là những gì bên trong gói thỏa thuận.
Hạn mức chi tiêu phi quốc phòng
Thỏa thuận này đáp ứng nhu cầu quan trọng của GOP nhằm hạn chế chi tiêu cho các mặt hàng phi quốc phòng.
Theo các điều khoản của thỏa thuận, chi tiêu phi quốc phòng sẽ vẫn ở mức tương đương với năm trước, giới hạn ở mức khoảng 637 tỷ USD. Chi tiêu phi quốc phòng sẽ chứng kiến mức tăng khoảng 1% trong năm tài khóa (FY) 2025.
Tuy nhiên, con số này khác xa với những nguyện vọng ban đầu của Đảng Cộng Hòa: Đạo luật Giới hạn, Tiết kiệm, Tăng trưởng đã muốn cắt giảm chi tiêu khoảng 130 tỷ USD, cũng như hạn chế chi tiêu phi quốc phòng trong thập niên tới. Trái lại, gói thỏa thuận này giữ nguyên các mức chi tiêu và có tác động rất ít để hướng đến những thay đổi trong tương lai đối với chi tiêu phi quốc phòng.
Trong khi đó, dự luật này sẽ tăng chi tiêu quốc phòng.
Ngũ Giác Đài dự kiến sẽ nhận được 886 tỷ USD vào năm tài chính 2024, tăng khoảng 3.5% phù hợp với yêu cầu ngân sách ban đầu của ông Biden.
Ngũ Giác Đài ở Hoa Thịnh Đốn, ngày 26/01/2020. (Ảnh: Pablo Martinez Monsivais/AP Photo)
Tương tự như vậy, gói thỏa thuận này đáp ứng yêu cầu của ông Biden về chăm sóc y tế cho các cựu chiến binh, phân bổ khoảng 121 tỷ USD cho mục đích đó.
Ông McCarthy đã ca ngợi thỏa thuận dự kiến về các điều khoản cắt giảm chi tiêu liên bang.
Ông nói, “Hãy nghĩ về điều này: cuối cùng chúng ta đã có thể cắt giảm chi tiêu. Chúng tôi là Quốc hội đầu tiên bỏ phiếu cắt giảm chi tiêu hàng năm.”
“Vì vậy, quý vị cắt giảm khoản đó, quý vị tài trợ đầy đủ cho các cựu chiến binh, quý vị tài trợ đầy đủ cho quốc phòng, nhưng quý vị đưa khoản chi tiêu phi quốc phòng đó toàn bộ trở lại mức thấp hơn mức của năm 2022.”
Yêu cầu về công việc nghiêm ngặt hơn để nhận trợ cấp của chính phủ
Gói này cũng sẽ tăng các yêu cầu về công việc để nhận được một số loại trợ cấp của chính phủ.
Cụ thể, thỏa thuận này thắt chặt các yêu cầu để nhận được Chương trình Viện trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP), thường được gọi là phiếu thực phẩm, và Trợ cấp Tạm thời cho các Gia đình Nghèo khó (TANF), còn được gọi là phúc lợi.
Dự luật này sẽ bảo đảm rằng các gia đình có trẻ em không bị cắt trợ cấp. Dự luật cũng đưa ra các miễn trừ cho người vô gia cư và cựu chiến binh.
(Ảnh: Jonathan Weiss/Shutterstock)
Do đó, một số nhóm người sẽ thấy không có thay đổi nào về các yêu cầu để tiếp tục nhận trợ cấp.
Tuy nhiên, những người độc thân dưới 54 tuổi và không có con sẽ thấy các yêu cầu chặt chẽ hơn để tiếp tục việc nhận trợ cấp. Họ cũng sẽ nhận được khoản trợ cấp trong khoảng thời gian ngắn hơn nếu không đáp ứng các yêu cầu này.
Các thành viên Đảng Cộng Hòa cho rằng điều khoản này là cần thiết do số lượng thanh niên khỏe mạnh muốn đi làm đã giảm một cách đáng báo động kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID-19.
Ông McCarthy nói trong lần xuất hiện trên Fox: “Chúng ta sẽ khiến nước Mỹ hoạt động trở lại.”
Cắt giảm tài trợ cho IRS
Thỏa thuận này cũng sẽ cắt giảm một phần tài trợ cho Sở Thuế vụ, vốn đã được chấp thuận hồi năm ngoái như một phần của Đạo luật Giảm Lạm phát.
Dự luật ấy đã mang lại cho IRS 80 tỷ USD—nhiều hơn số tiền mà cơ quan này từng nhận được từ Quốc hội và gấp sáu lần ngân sách trước đó của họ.
Các thành viên Đảng Dân Chủ đã nói rằng việc cấp kinh phí này là một cách để truy đuổi những người giàu có, cập nhật hệ thống IRS, và thực hiện các cải tổ nội bộ khác.
Nhưng các thành viên Đảng Cộng Hòa đã cảnh báo rằng khoản tài trợ này có thể được sử dụng để thuê tới 87,000 nhân viên IRS mới — một lượng lớn nhân viên mà họ cho biết sẽ đổ bộ vào giới trung lưu Mỹ, làm tăng tỷ lệ kiểm toán các doanh nghiệp nhỏ và những người có thu nhập trung lưu.
Đạo luật Giới hạn, Tiết kiệm, Tăng trưởng của Đảng Cộng Hòa ban đầu đã cắt gần như toàn bộ khoản tài trợ này, giảm đi 70 tỷ USD.
Tuy nhiên, theo một tài liệu có được từ một nguồn tin của Tòa Bạch Ốc, gói thỏa thuận mới đạt được này có một sự đồng ý “tái sử dụng 10 tỷ USD trong quy trình phân bổ ngân sách năm tài khóa 2024 và 10 tỷ USD trong năm tài khóa 2025 để bảo đảm các nguồn lực cao hơn cho các ưu tiên phi quốc phòng.”
Khoản vay sinh viên
Mặc dù các thành viên Đảng Cộng Hòa đã hy vọng sẽ bãi bỏ một sắc lệnh của ông Biden nhằm hủy bỏ nợ sinh viên liên bang lên tới 20,000 USD, nhưng gói thỏa thuận này lại sẽ không động chạm gì tới chương trình xóa nợ sinh viên đó.
Tuy nhiên, gói thỏa thuận này sẽ chấm dứt việc tạm dừng thanh toán nợ sinh viên của chính phủ ông Biden vào cuối mùa hè.
Đạo luật Giới hạn, Tiết kiệm, Tăng trưởng đã dự kiến hủy bỏ vĩnh viễn khả năng của Bộ Giáo dục trong việc ra lệnh tạm dừng thanh toán nợ sinh viên. Tuy nhiên, thỏa thuận ngân sách này sẽ giữ nguyên quyền lực này trong trường hợp khẩn cấp trong tương lai.
Mặc dù thỏa thuận mức trần nợ sẽ không ảnh hưởng đến chương trình xóa nợ của ông Biden, nhưng chương trình xóa bỏ [nợ sinh viên] vẫn được thiết kế để đưa ra trước Tối cao Pháp viện, nơi số phận của nó vẫn chưa chắc chắn.
Thu hồi viện trợ COVID
Thỏa thuận này sẽ hủy bỏ khoảng 30 tỷ USD tiền cứu trợ trong dịch coronavirus chưa được sử dụng mà Quốc hội đã chấp thuận trong các dự luật trước đó, ngoại trừ các khoản ngoại lệ dành cho chăm sóc y tế cho cựu chiến binh, trợ giúp nhà ở, Dịch vụ Y tế cho người Mỹ bản địa, và khoảng 5 tỷ USD cho một chương trình tập trung vào phát triển nhanh chóng thế hệ vaccine và phương pháp điều trị COVID-19 tiếp theo.
Không có cải tổ việc cấp phép nhiên liệu hóa thạch
Mặc dù lưỡng đảng đều hy vọng rằng gói này sẽ bao gồm các cải tổ đối với quy trình cấp phép cho các dự án nhiên liệu hóa thạch, nhưng gói này lại không có điều khoản nào như vậy.
Đảng Cộng Hòa, với sự tham gia của Thượng nghị sĩ Joe Manchin (Dân Chủ-West Virgina), từ lâu đã kêu gọi chính phủ nới lỏng các yêu cầu để các dự án nhiên liệu hóa thạch mới nhận được sự chấp thuận.
Các hố bơm dầu tại mỏ dầu khí đá phiến Vaca Muerta ở tỉnh Patagonia của Neuquen, Argentina, ngày 21/01/2019. (Ảnh: Agustin Marcarian/Reuters)
Như vậy, các dự án như vậy có thể mất nhiều năm để được chấp thuận do các quy định về môi trường và khí hậu.
Tuy nhiên, ông McCarthy cho biết hôm Chủ nhật (28/05) rằng thỏa thuận này sẽ “hợp lý hóa” quy trình xây dựng cơ sở hạ tầng mới như đường sá. Ông McCarthy cho biết, hiện tại có thể mất nhiều năm để chính phủ cho phép xây dựng một con đường mới, nhưng thỏa thuận này sẽ giới hạn thời gian xem xét đó chỉ còn một năm.
Sự phản đối trong lưỡng đảng
Gói thỏa thuận này không nhận được sự hài lòng từ cả hai đảng và vấp phải phản ứng dữ dội từ các thành viên của cả hai bên.
Trong số các thành viên Đảng Dân Chủ, những người cấp tiến như Dân biểu Pramila Jayapal (Dân Chủ-Washington) coi thỏa thuận này là quá lệch về bên cánh hữu.
Tương tự như vậy, nhiều thành viên Đảng Cộng Hòa coi đó là nhượng bộ quá nhiều cho Đảng Dân Chủ. Trong một bình luận thể hiện thái độ đối với gói thỏa thuận này, Dân biểu Ken Buck (Cộng Hòa-Colorado) gọi đó là một “sự đầu hàng.”
Nhiều người khác, bao gồm Dân biểu Lauren Boebert (Cộng Hòa-Colorado), Ralph Norman (Cộng Hoà-South Carolina), Dan Bishop (Cộng Hòa-North Carolina), Chip Roy (Cộng Hòa-Texas), và Andy Biggs (Cộng Hòa-Arizona) cũng đã cho biết rằng họ sẽ không ủng hộ gói thỏa thuận này.
Trong lần xuất hiện trên chương trình Face the Nation của CBS hôm Chủ nhật (28/05), Lãnh đạo thiểu số Hạ viện Hakeem Jeffries (Dân Chủ-New York) không nói rõ ràng về sự ủng hộ của đảng của ông đối với thỏa thuận nhưng nói rằng ông ủng hộ thỏa thuận để “tránh một vụ vỡ nợ thảm khốc.”
Không rõ liệu gói thỏa thuận có đủ phiếu bầu để vượt qua mức cần thiết trong Hạ viện hay không.
Tuy nhiên, ông McCarthy nói trên Fox rằng “95%” nhóm họp kín của ông đã ủng hộ dự luật này và cho biết ông không hề nao núng trước sự phản đối.
Cũng không rõ liệu các thành viên Đảng Cộng Hòa ở Thượng viện, những người kiểm soát đủ số phiếu để [có thể] ngăn chặn gói này ở thượng viện, có ủng hộ dự luật này hay không.
Trước đó, 43 thành viên Đảng Cộng Hòa tại Thượng viện nói rằng họ sẽ không ủng hộ một gói thỏa thuận không thực hiện cắt giảm chi tiêu.
Tuy nhiên, ông Biden bày tỏ sự tin tưởng về triển vọng của gói thỏa thuận hôm 28/05.
Ông nói, “Bây giờ tôi sẽ đến và gọi cho ông [McCarthy] lúc 3 giờ để bảo đảm rằng tất cả chữ T đều được gạch chéo và chữ tôi được chấm vào. Tôi nghĩ rằng chúng tôi đang đi đúng hướng.”
Tổng thống cho biết không có điểm vướng mắc nào nữa về gói này.
