Hạo Nhiên
(VNTB) – Medvedev, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga, cho biết nỗ lực xét xử Putin tại ICC sẽ gây ra những hậu quả “khủng khiếp” đối với luật pháp quốc tế.
Tòa án Hình Sự Quốc tế (ICC) tại La Haye, Hà Lan đã ra lệnh bắt Tổng Thống Vladimir Putin, người chịu trách nhiệm về các tội ác chiến tranh, kể cả việc bắt cóc nhiều trẻ em từ Ukraine đưa về Nga.Tòa này nói rằng tội ác của ông Putin đã xảy ra ít nhất từ ngày 24 tháng 2 năm 2022 khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện và bắt cóc trẻ em Ukraine đem về Nga.
Moscow đã bác bỏ cáo buộc về tội ác chiến tranh trong cuộc xâm lược.
Nga phản ứng quyết liệt phán quyết của tòa án này. Theo Reuters, cơ quan điều tra hàng đầu của Nga hôm thứ Hai cho biết họ đã mở một phiên tòa hình sự chống lại công tố viên và thẩm phán của Tòa án Hình sự Quốc tế, những người đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Vladimir Putin với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh.
Động thái này là một cử chỉ thách thức mang tính biểu tượng, ba ngày sau khi ICC cáo buộc Putin và ủy viên phụ trách trẻ em của ông, bà Maria Lvova-Belova, về tội ác chiến tranh bắt cóc trẻ em từ Ukraine sang Nga.
Cũng tin Reuters “Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã đưa ra một cảnh báo đáng ngại hôm nay, Thứ Hai, 20/3, gợi ý rằng Nga có thể tấn công Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) bằng một tên lửa siêu thanh để đáp trả quyết định ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Vladimir Putin.
Medvedev, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga, cho biết trong một tuyên bố trên kênh Telegram của mình rằng nỗ lực xét xử Putin tại ICC sẽ gây ra những hậu quả “khủng khiếp” đối với luật pháp quốc tế.
Cũng theo Reuters. Công tố viên trưởng, người ra lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin nói với các phóng viên rằng lệnh này sẽ vẫn có giá trị ngay cả sau khi cuộc chiến của Nga với Ukraine kết thúc.
Trưởng công tố viên ICC Karim Khan nói với đài phát thanh BBC hôm thứ Hai: “Không có thời hiệu nào đối với các tội ác chiến tranh,” theo hãng thông tấn PA. Khan nói rằng đó là một trong những nguyên tắc của tòa án tội phạm chiến tranh Nuremberg sau Thế chiến II.
“Các cá nhân – dù họ ở đâu trên thế giới – cần nhận ra rằng luật pháp tồn tại và quyền hạn đi kèm với trách nhiệm,” Karim nói.
Trang web của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) cho biết trách vụ của họ là điều tra và xét xử các cá nhân bị buộc tội nghiêm trọng nhất đối với cộng đồng quốc tế: Diệt chủng, tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người và tội ác xâm lược. Là một tòa án cuối cùng, nó tìm cách bổ sung, không thay thế, Tòa án quốc gia. Được điều chỉnh bởi một hiệp ước quốc tế gọi là Quy chế Rome, Tòa án đang tham gia vào cuộc đấu tranh toàn cầu nhằm chấm dứt tình trạng không bị trừng phạt và thông qua tư pháp hình sự quốc tế, Tòa án nhằm mục đích buộc những người chịu trách nhiệm phải chịu trách nhiệm về tội ác của họ và giúp ngăn chặn những tội ác này tái diễn. ICC là tòa án hình sự quốc tế thường trực đầu tiên trên thế giới. https://www.icc-cpi.int/fr/contact
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) được thành lập năm 2002 theo Quy chế Rome, tính tới ngày hôm nay được hơn 120 quốc gia ký kết và phê chuẩn. ICC có trụ sở tại La Haye, Hà Lan và có nhiệm vụ điều tra và truy tố các cá nhân về các tội phạm quốc tế nghiêm trọng nhất, bao gồm tội diệt chủng, tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh và tội ác xâm lược. Quy chế Rome là hiệp ước thành lập Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Quy chế được thông qua tại Rome, Ý, vào ngày 17 tháng 7 năm 1998 và có hiệu lực vào ngày 1 tháng 7 năm 2002 sau khi được 60 quốc gia phê chuẩn.
Tính đến giữa tháng 3 năm 2023, 123 quốc gia đã phê chuẩn Quy chế Rome và ICC đã mở các cuộc điều tra về các tình huống ở một số quốc gia, bao gồm Cộng hòa Trung Phi, Darfur (Sudan), Libya và Uganda, cùng các quốc gia khác.
ICC được thiết kế để trở thành một tòa án cuối cùng, có nghĩa là nó chỉ có thể thực thi quyền tài phán đối với những tội phạm nào nếu quốc gia có liên quan không muốn hoặc không thể tự điều tra và truy tố chúng. Ví dụ trong trường hợp Putin, Tổng Thống Nga, tòa án Nga không điều tra ông về tội xâm lược Ukraine và tội bắt nhiều trẻ em từ Ukraine đưa về Nga.
ICC là một tòa án độc lập và các thủ tục tố tụng của tòa này được tiến hành theo các nguyên tắc công bằng và đúng thủ tục. Tòa án bao gồm các thẩm phán từ các quốc gia thành viên khác nhau và các vụ án được truy tố bởi một nhóm công tố viên từ khắp nơi trên thế giới.
ICC đã tham gia vào một số vụ án cấp cao kể từ khi thành lập, như truy tố cựu Tổng thống Liberia Charles Taylor và lệnh bắt giữ Tổng thống Sudan Omar al-Bashir.
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) có một số quyền hạn được cấp cho nó theo Quy chế Rome:
Quyền tài phán: ICC có quyền tài phán đối với các tội ác nghiêm trọng nhất gây quan ngại quốc tế, bao gồm tội diệt chủng, tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh và tội xâm lược, được thực hiện trên lãnh thổ của một quốc gia tham gia Quy chế Rome hoặc bởi công dân của một quốc gia khác.
Điều tra: ICC có quyền điều tra tội phạm trong phạm vi quyền hạn của mình. Cơ quan này có thể tiến hành các cuộc điều tra của riêng mình, dựa trên thông tin nhận được từ các cá nhân, quốc gia hoặc tổ chức quốc tế hoặc có thể bắt đầu điều tra dựa trên sự giới thiệu từ một quốc gia thành viên hoặc Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.
Truy tố: ICC có quyền truy tố các cá nhân về các tội phạm trong phạm vi quyền hạn của mình. Văn phòng Công tố tiến hành truy tố các vụ án trước ICC.
Bắt giữ và đầu thú: ICC có thể ban hành lệnh bắt giữ đối với các cá nhân bị buộc phạm tội trong phạm vi quyền hạn của mình và yêu cầu họ đầu thú từ các quốc gia hoặc các tổ chức khác.
Xét xử: ICC có quyền tiến hành các xét xử công bằng và khách quan đối với các cá nhân bị buộc phạm tội trong phạm vi quyền hạn của mình.
Tuyên án: ICC có thể ra bản án đối với những cá nhân bị kết án phạm tội trong phạm vi quyền hạn của mình, có thể bao gồm phạt tù hoặc phạt tiền.
Bồi thường: ICC có thể ra lệnh cho các cá nhân bị kết án phạm tội trong phạm vi quyền hạn của mình phải trả tiền bồi thường cho nạn nhân.
Hợp tác: ICC có quyền yêu cầu sự hợp tác từ các quốc gia và các tổ chức khác trong quá trình điều tra và truy tố, bao gồm cả việc giao nộp nghi phạm, cung cấp bằng chứng và thi hành án.
Nhìn chung, quyền hạn của ICC được thiết kế để đảm bảo rằng những cá nhân phạm tội quốc tế nghiêm trọng nhất phải chịu trách nhiệm và công lý được thực thi cho các nạn nhân của những tội ác này
Tòa Hình Sự Quốc Tế (ICC) được điều hành bởi một số cơ quan và quan chức khác nhau.
Đại diện các quốc gia phê chuẩn Quy Chế Rome lập thành hội đồng các quốc gia thành viên quản lý ICC.
Chủ tịch ICC gồm ba thẩm phán được bầu bởi Hội đồng các quốc gia thành viên với nhiệm kỳ ba năm. Chủ tịch chịu trách nhiệm quản lý chung ICC và có một số quyền hạn nhất định liên quan đến việc quản lý công việc tư pháp của tòa án.
Văn phòng Công tố viên (OTP) của ICC chịu trách nhiệm tiến hành điều tra và truy tố các cá nhân bị cáo buộc phạm tội trong phạm vi quyền hạn của ICC. Công tố viên là một quan chức độc lập được bầu bởi Hội đồng các Quốc gia thành viên với nhiệm kỳ 9 năm.
Các phòng: Các phòng của ICC bao gồm các thẩm phán được bầu bởi Hội đồng các quốc gia thành viên với nhiệm kỳ 9 năm. Các Phòng có trách nhiệm tiến hành xét xử và đưa ra quyết định về các vấn đề như thủ tục trước khi xét xử, bằng chứng và tuyên án.
Và một số văn phòng, ban bệ khác.
Nhìn chung, ICC là một tổ chức độc lập được điều hành bởi đại diện 123 quốc gia thành viên, các cơ quan và quan chức khác nhau của ICC làm việc cùng nhau để đảm bảo rằng tòa án hoạt động hiệu quả và hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ điều tra và truy tố các tội phạm quốc tế nghiêm trọng nhất.
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) không áp dụng hình phạt tử hình. Hình phạt tối đa mà ICC có thể áp dụng là phạt tù có thời hạn, tối đa là 30 năm hoặc trong trường hợp đặc biệt là tù chung thân.
Điều này phù hợp với cam kết của ICC về việc bãi bỏ án tử hình. Quy chế Rome, nơi thành lập ICC, nghiêm cấm rõ ràng việc tòa án áp dụng hình phạt tử hình; do hình phạt tử hình bị xem là vi phạm nhân quyền và không tương thích với các mục tiêu của ICC là thúc đẩy công lý quốc tế và bảo vệ nhân quyền.
Trong trường hợp án tử hình có thể bị kết án theo luật quốc gia, ICC sẽ chỉ khởi tố vụ án nếu quốc gia đó đồng ý miễn án tử hình và chấp nhận án tù. Nếu quốc gia nào không đồng ý với điều này, ICC sẽ không tiến hành xét xử.
Nhìn chung, trọng tâm của ICC là đảm bảo rằng những cá nhân phạm tội quốc tế nghiêm trọng nhất phải chịu trách nhiệm và công lý được thực thi cho các nạn nhân của những tội ác này mà không cần sử dụng đến án tử hình.
Cho đến tháng 3 năm 2023, không có tù nhân nào bị giam giữ trong các nhà tù của ICC.
ICC không có cơ sở nhà tù riêng và các cá nhân bị kết án thường được chuyển đến một quốc gia đã đồng ý chấp nhận họ để chấp hành bản án. ICC và quốc gia liên quan được đề cập phải đồng ý về các điều khoản của việc chuyển giao, bao gồm các điều kiện của cơ sở nhà tù, thời hạn chấp hành bản án và bất kỳ yếu tố liên quan nào khác.
ICC chỉ kết án một số ít cá nhân kể từ khi được thành lập vào năm 2002 và hầu hết những cá nhân này vẫn chưa bị thi hành án. Tính đến tháng 9 năm 2021, ICC đã kết án 9 cá nhân và đã ban hành lệnh bắt giữ 16 người khác vẫn đang ở ngoài vòng pháp luật. Tuy nhiên, không ai trong số những cá nhân này đang bị giam giữ trong các nhà tù của ICC vào thời điểm đó.
Tài trợ cho hoạt động của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đến từ nhiều nguồn khác nhau, như đóng góp từ các quốc gia thành viên; các quốc gia đã ký kết và tham gia Công ước Rome phải đóng góp tiền cho ngân sách của ICC. Mức đóng góp được xác định bằng cách tính toán theo tỷ lệ dân số và GDP của từng quốc gia. Đóng góp cũng có thể từ các quốc gia không thành viên. Các quốc gia không ký kết Công ước Rome nhưng muốn hỗ trợ ICC có thể đóng góp tiền, và từ các tổ chức quốc tế hay tư nhân, quỹ từ thiện.
Nga và Việt Nam là những quốc gia chưa ký kết và tham gia Công ước Rome, do đó họ không đóng góp tài chính cho hoạt động của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).
Có nhiều ý kiến khác nhau về hiệu quả và tác động của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Một số người coi ICC là một tổ chức quan trọng để thúc đẩy công lý quốc tế và buộc các cá nhân phải chịu trách nhiệm về những tội ác quốc tế nghiêm trọng nhất, trong khi những người khác chỉ trích tòa án vì nhiều lý do như:
Quyền tài phán hạn chế và chỉ truy tố có chọn lọc: Một số nhà phê bình cho rằng ICC đã có chọn lọc trong việc truy tố các vụ án, tập trung chủ yếu vào các tội phạm xảy ra ở Châu Phi và bỏ qua các tội phạm xảy ra ở các nơi khác trên thế giới.
Nguồn lực hạn chế: ICC có nguồn lực hạn chế và do đó chỉ có thể điều tra và truy tố một số ít trường hợp tại một thời điểm. Điều này có nghĩa là nhiều trường hợp có thể không được điều tra hoặc không bị trừng phạt do thiếu nguồn lực.
Thiếu thực thi: ICC không có lực lượng cảnh sát hoặc quân đội, và nó dựa vào các quốc gia để thực thi các quyết định và bản án của mình. Một số nhà phê bình cho rằng điều này khiến ICC dễ bị áp lực chính trị và làm suy yếu khả năng buộc các cá nhân phải chịu trách nhiệm về tội ác của họ một cách hiệu quả.
Bất chấp những lời chỉ trích này, ICC đã đạt được một số thành công trong việc quy trách nhiệm cho các cá nhân về tội phạm quốc tế và thúc đẩy pháp quyền. Tòa án này đã kết án một số cá nhân nổi tiếng, bao gồm cựu lãnh đạo phiến quân Congo Thomas Lubanga và cựu Tổng thống Bờ Biển Ngà Laurent Gbagbo, đồng thời ban hành lệnh bắt giữ những người khác. ICC cũng đã giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tư pháp quốc tế và sự cần thiết phải quy trách nhiệm cho các cá nhân về những tội phạm quốc tế nghiêm trọng nhất
Chính quyền Nga đã không dám xem nhẹ lệnh bắt của ICC đối với ông Putin. Phản ứng của chính phủ Nga qua hành động của Putin và lời đe dọa ngông cuồng đòi bắn nát tòa án La Haye của thủ tướng Dmitry Medvedev gây phẫn nộ cho hơn 120 quốc gia thành viên của tòa tối cao và trò cười cho thế giới.
Bàn án của ICC cũng là đòn của phần lớn nhân loại giáng vào hành vi xâm lược và vi phạm nhân quyền của Nga đối với Ukraine. Việt Nam nên xem lại hành vi bỏ phiếu trắng của mình trong những phiên họp tại đại hội đồng Liên Hiệp Quốc lên án Nga.
