Viết bởi Brian Leonard, PharmD, BCACP, BCGP | Đánh giá bởi Christina Aungst, PharmD – Chuyển ngữ, bổ sung: Bs Đỗ Văn Hội
Cập nhật ngày 22 tháng 11 năm 2022
Những điểm chính:
- Người lớn từ 65 tuổi trở lên nhạy cảm hơn với tác dụng phụ của thuốc. Nên tránh sử dụng một số loại thuốc cho nhóm tuổi này do những rủi ro có thể xảy ra.
- Một số loại thuốc có thể gây lú lẫn, huyết áp thấp và té ngã ở người lớn tuổi. Một số khác có thể gây táo bón, khô miệng và mờ mắt.
- Hãy nói chuyện với nhà chăm sóc sức khỏe của bạn nếu bạn đang dùng một trong những loại thuốc này. Trong một số trường hợp, lợi ích dùng thuống có thể lớn hơn rủi ro đối với bạn. Đừng ngưng dùng thuốc mà không tham khảo với họ trước.
Mục lục: liệt kê những thuốc trong bài này:
- điểm mấu chốt
- Tài liệu tham khảo
Khi bạn già đi, thuốc có thể bắt đầu ảnh hưởng đến bạn theo cách khác . Đặc biệt, bạn có thể nhạy cảm hơn với các tác dụng phụ. Và một số tác dụng phụ – như nhầm lẫn, huyết áp thấp và té ngã – có thể đặc biệt nguy hiểm ở người cao tuổi.
Trên thực tế, Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ đã tạo ra một danh sách các loại thuốc nên tránh vì lý do này. Nhưng nếu bạn cần dùng chúng, bạn có thể cần phải hết sức thận trọng.
Vì vậy, những loại thuốc đã làm cho danh sách? Và bạn nên làm gì nếu bạn đang dùng một? Mặc dù đây không phải là một danh sách đầy đủ, nhưng dưới đây chúng tôi sẽ thảo luận về những điều quan trọng mà bạn nên biết và các lựa chọn thay thế an toàn hơn để xem xét.
1. Benadryl và các loại thuốc kháng histamine cũ (antihistaminic)
Thuốc kháng histamine được sử dụng cho các tình trạng khác nhau, bao gồm dị ứng và các vấn đề về giấc ngủ. Nhưng trong nhiều trường hợp nên tránh dùng thuốc kháng histamine thế hệ thứ nhất ở người lớn tuổi.
Bởi vì khi chúng ta già đi, cơ thể chúng ta sẽ khó loại bỏ chúng hơn. Và liều lượng cao hơn có thể cần thiết để chúng hoạt động. Điều đó có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các tác dụng phụ, bao gồm cả sự nhầm lẫn. Các tác dụng phụ kháng histamine có vấn đề khác ở người lớn tuổi bao gồm táo bón và khô miệng.
Diphenhydramine (Benadryl) nổi tiếng vì gây ra tác dụng phụ ở người cao tuổi. Nhưng các ví dụ khác bao gồm:
- Doxylamine (Đồng nhất)
- Clorpheniramin (Clor-Trimeton)
- Dimenhydrinat (Dramamin)
Hơn nữa, những thuốc kháng histamine này có thể tương tác với các loại thuốc khác mà bạn đang dùng. Ví dụ, Benadryl có thể tương tác với một số loại thuốc , bao gồm metoprolol (Lopressor, Toprol XL ).
Lựa chọn tốt hơn: Hãy thử các loại thuốc kháng histamine mới hơn để điều trị các triệu chứng dị ứng. Các ví dụ bao gồm cetirizine (Zyrtec), fexofenadine (Allegra) hoặc loratadine (Claritin). Nếu bạn khó ngủ, tốt nhất nên nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.
2. Thuốc ngủ (Sleeping pills)
Chứng mất ngủ thường được điều trị bằng thuốc theo toa được gọi là “thuốc Z”. Chúng bao gồm eszopiclone (Lunesta), zaleplon (Sonata) và zolpidem (Ambien). Nhưng ở người lớn tuổi, chúng có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Mê sảng, té ngã và các vấn đề về nhận thức chỉ là một vài ví dụ.
Các thuốc benzodiazepin (BZD) cũng nên tránh đối với các vấn đề về giấc ngủ. Chúng bao gồm các loại thuốc như estazolam , triazolam (Halcion) và temazepam (Restoril). Chúng có những rủi ro giống như thuốc Z cho người lớn tuổi.
Có các BZD khác được phê duyệt để sử dụng ngoài giấc ngủ. Các ví dụ bao gồm alprazolam (Xanax), lorazepam (Ativan) và clonazepam (Klonopin). Bạn có thể đang dùng một loại phù hợp với tình trạng sức khỏe khác (ví dụ: co giật, lo lắng). Trong trường hợp này, lợi ích có thể lớn hơn rủi ro của việc điều trị.
Lựa chọn tốt hơn: Tập trung vào điều trị chứng mất ngủ không dùng thuốc bằng cách vệ sinh giấc ngủ tốt , chẳng hạn như thiết lập giờ đi ngủ cố định.
3. Thuốc giãn cơ (Muscle relaxants)
Thuốc giãn cơ có thể khó dung nạp đối với người lớn tuổi do tác dụng phụ . Đặc biệt, chúng có thể khiến bạn cảm thấy buồn ngủ và bối rối, khiến bạn có nguy cơ bị té ngã. Và chúng cũng có thể gây ra các vấn đề về táo bón và tiểu tiện.
Carisoprodol (Soma), cyclobenzaprine và methocarbamol là một vài ví dụ phổ biến.
Các lựa chọn tốt hơn: Thử tập thể dục và các phương pháp điều trị hỗ trợ thay cho thuốc giãn cơ. Hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về các lựa chọn thay thế có thể an toàn hơn cho bạn.
4. Thuốc chống co thắt (Antispasmodic)
Co thắt trong đường tiêu hóa của bạn có thể khá đau. Đôi khi, chúng được điều trị bằng thuốc chống co thắt, như dicyclomine và hyoscyamine (Levsin).
Nhưng những loại thuốc này có thể không hoạt động tốt nếu bạn lớn tuổi. Và chúng cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như lú lẫn, khô miệng và táo bón. Đó là lý do tại sao chúng thường tránh ở người lớn tuổi.
Lựa chọn tốt hơn: Nếu bạn bị đau bụng , tốt nhất nên thảo luận về các lựa chọn điều trị với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.
5. Seroquel và các loại thuốc chống loạn thần khác
Thuốc chống loạn thần được sử dụng cho các tình trạng sức khỏe tâm thần như tâm thần phân liệt và rối loạn lưỡng cực . Một vài ví dụ bao gồm aripiprazole (Abilify), quetiapine (Seroquel) và risperidone (Risperdal). Seroquel đôi khi cũng được kê toa ngoài hướng dẫn cho giấc ngủ ở người lớn tuổi.
Thuốc chống loạn thần có thể gây ra một số tác dụng phụ đáng lo ngại ở người lớn tuổi. Ví dụ như nhầm lẫn, chóng mặt và huyết áp thấp. Các chuyển động cơ thể không kiểm soát được và các vấn đề về tiểu tiện cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể được sử dụng thận trọng cho một số mục đích sử dụng nhất định.
Những loại thuốc này cũng đã được sử dụng để điều trị các vấn đề về hành vi ở người lớn tuổi mắc chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, điều này đã được chứng minh là làm tăng nguy cơ tử vong và đột quỵ. FDA đã đưa ra cảnh báo nghiêm ngặt nhất để tránh sử dụng chúng cho người lớn tuổi.
Lựa chọn tốt hơn: Thuốc chống loạn thần có thể thích hợp cho bệnh tâm thần phân liệt và rối loạn lưỡng cực. Các phương pháp điều trị không dùng thuốc đối với các vấn đề về hành vi liên quan đến chứng mất trí nên được thử trước khi cân nhắc dùng thuốc chống loạn thần.
6. Thuốc chống trầm cảm ba vòng (tricyclic antidepressants)
Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA) hầu hết đã được thay thế bằng các loại thuốc chống trầm cảm mới hơn. Chúng được biết là gây nhầm lẫn, huyết áp thấp, an thần và các tác dụng phụ khác. Đó là lý do tại sao hầu hết những người lớn tuổi nên tránh chúng.
Và TCA không chỉ được sử dụng cho trầm cảm. Các ứng dụng khác bao gồm chứng đau nửa đầu, lo lắng và mất ngủ. Một số loại phổ biến là amitriptyline , doxepin (Silenor) và nortriptyline (Pamelor).
Các lựa chọn tốt hơn: Thuốc chống trầm cảm mới hơn có thể có cùng rủi ro, nhưng chúng thường thấp hơn TCA. Các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc ( SSRI ) là một ví dụ.
7. Thuốc barbiturate
Thuốc barbiturates (an thần), như phenobarbital , có thể được dùng để điều trị bệnh động kinh (kinh phong) hoặc giúp ngủ ngon. Một số, như butalbital, được kết hợp với các loại thuốc khác để giảm đau hoặc chứng đau nhức nửa đầu (migraine), bao gồm Fioricet (phối hợp bởi nhiều chất: butalbital/acetaminophen/caffeine) và Fiorinal (butalbital/aspirin/caffeine).
Người cao niên nói chung nên tránh những loại thuốc này. Bên cạnh việc gây nhầm lẫn (confusion), chúng có thể tạo ra thói quen và gây nguy cơ quá liều (overdose).
Các lựa chọn khác tốt hơn: Các lựa chọn thay thế cho bệnh động kinh bao gồm lacosamide (Vimpat), lamotrigine (Lamictal) và levetiracetam (Keppra). Tốt nhất là nói chuyện về các lựa chọn của bạn với nhà chăm sóc sức khỏe của bạn (bác sĩ, y tá…). Và thay vì dùng butalbital để giảm đau, hãy hỏi họ về những lựa chọn thay thế an toàn hơn.
8. Indomethacin (chống viêm)
Indomethacin (Indocin) là thuốc chống viêm không chứa steroid ( NSAID ). Đôi khi nó được sử dụng để giảm đau do viêm khớp và bệnh gút (gout). Nhưng nó có thể gây nhầm lẫn (confusion) ở người lớn tuổi. Hơn nữa, có thể gay ra tổn thương thận trầm trọng và loét đường tiêu hóa.
Các lựa chọn tốt hơn: Thông thường, người lớn tuổi nên tránh dùng các loại NSAID (non steroid anti-inflammatory), hoặc chỉ sử dụng trong thời gian ngắn, không thường xuyên. Các nhà chăm sóc sức khỏe của bạn có thể xác định xem cách sử dụng NSAID an toàn hơn cho bạn hay không và bạn có thể dùng chúng trong bao lâu.
Ghi chú: không nên dùng nếu có loét bao tử, và phải uống lúc bụng no. (BS DVH)
9. Thuốc phiện (opioids)
Thuốc giảm đau opioid thường gây nhầm lẫn và buồn ngủ ở người lớn tuổi. Ngoài ra còn có thể bị táo bón, các vấn đề về tiểu tiện và thở chậm.
Meperidine là một loại thuốc phiện nên tránh ở người lớn tuổi. Đó là bởi vì nó có nhiều khả năng gây nhầm lẫn hơn. Và nó cũng có thể không mang lại nhiều lợi ích.
Nên tránh dùng kết hợp opioid với một số loại thuốc. Các ví dụ bao gồm BZD (Benzoxepine), gabapentin (Neurontin) và pregabalin (Lyrica). Những sự kết hợp này có thể làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ nghiêm trọng và tử vong. (Cần có bác sĩ chuyên môn quyết định – Bs DVH)
Lựa chọn tốt hơn: Nhà chăm sóc sức khỏe của bạn có thể thử các lựa chọn không chứa thuốc phiện để điều trị cơn đau của bạn. Nhưng đối với một số người, một loại thuốc giảm đau có thể cần thiết. Nhà chuyên môn của bạn có thể giúp bạn tìm ra phương pháp điều trị phù hợp với bạn và cách giải quyết những rủi ro này một cách an toàn.
10. Thuốc chận alpha (Alpha Blockers)
Một số thuốc chận alpha có thể điều trị huyết áp cao (tăng huyết áp). Các ví dụ bao gồm doxazosin (Cardura), terazosin và prazosin (Minipress). Chúng hoạt động bằng cách làm giãn các mạch máu của bạn, giúp giảm huyết áp.
Nhưng hiệu quả này có thể dẫn đến hạ huyết áp ở thế đứng (khi đứng dậy) . Đây là khi huyết áp của bạn giảm xuống khi bạn thay đổi tư thế (ví dụ: từ ngồi sang đứng). Hạ huyết áp thế đứng đặc biệt nguy hiểm ở người lớn tuổi, là do nó có thể làm tăng nguy cơ ngất xỉu và té ngã.
Vì lý do này, nhà chăm sóc sức khỏe của bạn có thể sẽ tránh cho đơn thuốc (toa) chận alpha để giảm huyết áp.
Các lựa chọn khác tốt hơn: Nhà chăm sóc sức khỏe của bạn có thể chọn một loại thuốc khác, các ví dụ bao gồm thuốc lợi tiểu thiazide , thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) hoặc thuốc chẹn kênh canxi .
11. Sulfonylurea tác dụng lâu dài (loại trị đường cao trong máu)
Glimepiride (Amaryl) hoặc glyburide (Diabeta) được sử dụng để giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở bệnh tiểu đường Loại 2 (Diabetes II). Cả hai đều thuộc nhóm thuốc gọi là sulfonylurea. Nhưng chúng có xu hướng giữ lại trong cơ thể bạn lâu hơn các sulfonylurea khác.
Tác dụng phụ phổ biến nhất của sulfonylurea là hạ thấp lượng đường trong máu (hạ đường huyết). Nguy cơ này có thể nghiêm trọng hơn và kéo dài hơn với glimepiride và glyburide. Nếu không được điều trị, nó có thể đe dọa tính mạng.
Các lựa chọn tốt hơn: Glipizide (Glucotrol) là một sulfonylurea tác dụng ngắn hơn có thể là một lựa chọn tốt hơn. Cũng có những loại thuốc khác có nguy cơ hạ đường huyết tối thiểu, bao gồm chất chủ vận metformin và glucagon-like peptide-1 (GLP-1) .
Lựa chọn thuốc thay thế an toàn hơn
Trong một số trường hợp, có thể có những lựa chọn an toàn hơn cho người lớn tuổi. Ví dụ, các lựa chọn thay thế cho Benadryl ở người cao tuổi bao gồm thuốc kháng histamine thế hệ thứ hai, như Claritin.
Ngoài ra còn có nhiều loại thuốc chống trầm cảm, huyết áp và động kinh ít rủi ro hơn ở nhóm tuổi này. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể giúp bạn tìm ra loại thuốc nào là tốt nhất cho tình huống của bạn.
Nếu bạn lo lắng về việc dùng thuốc trong danh sách này, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Có thể lợi ích của thuốc lớn hơn rủi ro đối với bạn. Nếu đúng như vậy, bạn và nhà cung cấp của bạn có thể cần theo dõi sức khỏe của bạn chặt chẽ hơn. Đừng ngừng dùng thuốc mà không cho họ biết trước.
Điểm mấu chốt
Khi bạn già đi, một số loại thuốc có thể không còn phù hợp với bạn. Thông thường, đó là do bạn có thể nhạy cảm hơn với các tác dụng phụ. Lú lẫn, huyết áp thấp và té ngã có thể nguy hiểm hơn ở nhóm tuổi này.
Nếu bạn từ 65 tuổi trở lên, bây giờ là lúc để xem lại các loại thuốc của bạn. Nói chuyện với nhà chăm sóc sức khỏe của bạn về các lựa chọn của bạn, bao gồm các lựa chọn an toàn hơn. Nhưng đừng bao giờ tự ngừng hoặc thay đổi thuốc của bạn mà không nói chuyện với họ trước.
Tài liệu tham khảo
- Ủy ban Thực hành Chuyên nghiệp của Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ. (2022). Phương pháp tiếp cận dược lý đối với điều trị đường huyết: Tiêu chuẩn chăm sóc y tế cho bệnh tiểu đường—2022 . Chăm sóc bệnh tiểu đường .
- Hiệp hội tâm lý Mỹ. (2019). Hướng dẫn thực hành lâm sàng để điều trị trầm cảm ở ba nhóm tuổi .
- Xem tất cả tài liệu tham khảo (14)
GoodRx Health có các chính sách tìm nguồn cung ứng nghiêm ngặt và dựa vào các nguồn chính như tổ chức y tế, cơ quan chính phủ, tổ chức học thuật và tạp chí khoa học được bình duyệt. Tìm hiểu thêm về cách chúng tôi đảm bảo nội dung chính xác, kỹ lưỡng và không thiên vị bằng cách đọc hướng dẫn biên tập.
Nguồn: GoodRx
