Nguồn: Anton Troianovski & Keith Bradsher, “Chinese Support for Putin’s War Looks More Shaky After Summit”, The New York Times, 15/09/2022.
Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Hôm Thứ Năm 15/9/2022, Tổng thống Nga Vladimir V. Putin nói Moskva hiểu rằng Trung Quốc có “nghi vấn và lo ngại” về cuộc chiến tranh ở Ukraine. Đây là một lời thừa nhận đáng chú ý, cho dù khó hiểu, từ ông Putin đối với việc Bắc Kinh có thể không hoàn toàn tán thành Nga xâm lược Ukraine.
Trong cuộc gặp trực tiếp đầu tiên với ông Putin kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu, người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình đã có giọng điệu ôn hòa hơn nhiều so với Tổng thống Nga, và trong các bình luận công khai của mình, ông Tập hoàn toàn tránh đề cập đến Ukraine.
Tóm lại, những nhận xét kể trên là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy Nga thiếu sự hậu thuẫn đầy đủ từ đối tác quốc tế mạnh mẽ nhất của mình [là Trung Quốc], khi Nga đang cố gắng phục hồi sau cuộc tháo chạy bẽ mặt ở đông bắc Ukraine vào tuần trước.
Hai nhà lãnh đạo độc tài đã gặp nhau trong hội nghị thượng đỉnh ở Uzbekistan nhằm thể hiện sức mạnh của mối quan hệ giữa hai nước vào thời điểm sự thù địch với phương Tây và những thách thức đối với chương trình nghị sự của họ đang tăng lên. Cuộc gặp này đặc biệt quan trọng đối với ông Putin, người đang bị Mỹ và các đồng minh cô lập hơn do Nga xâm lược Ukraine.
“Chúng tôi đánh giá cao lập trường công bằng của các bạn Trung Quốc trên vấn đề liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine”, ông Putin nói trong bài phát biểu trên truyền hình khi bắt đầu cuộc họp. “Chúng tôi hiểu sự nghi vấn và mối lo ngại của các bạn về vấn đề này. Tất nhiên, trong cuộc họp hôm nay, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết quan điểm của chúng tôi về vấn đề đó, mặc dù trước đây chúng tôi từng nói về vấn đề này”.
Trong khi gần đây các quan chức Trung Quốc phát biểu miệng một số lời lẽ khen ngợi thông điệp của Nga rằng cuộc chiến ở Ukraine là lỗi của phương Tây, thì khi phát biểu trên truyền hình, ông Tập đã không lặp lại bất kỳ lời nào như vậy. Ông cẩn thận tránh đưa ra bất kỳ sự ủng hộ nào đối với các chính sách cụ thể của Nga, thay vào đó, ông trình bày một cách chung chung quan điểm của Trung Quốc và Nga về thế giới.
Sau cuộc họp, Trung Quốc đã đưa ra một tuyên bố nói rằng họ “sẵn sàng làm việc với Nga để mở rộng sự hỗ trợ mạnh mẽ cho nhau về các vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi của nhau”.
Đó là một giọng điệu hoàn toàn khác với ông Tập hồi đầu tháng Hai, trước khi xảy ra cuộc xâm lược. [Khi ấy] Hai nước đã đưa ra một tuyên bố chung trước khi bắt đầu Thế vận hội Mùa đông ở Bắc Kinh, mô tả quan hệ đối tác của họ là “không có giới hạn”.
Sự ủng hộ lạnh nhạt của Trung Quốc khiến ông Putin rơi vào tình thế ngày càng khó khăn khi cuộc xâm lược tiến gần đến mốc 7 tháng và ông phải đối mặt với sự chỉ trích ngày càng nhiều từ trong nước Nga về cách ông chỉ huy cuộc chiến.
Sergey Radchenko, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins, nói: Bằng cách cắt đứt mối liên hệ với phương Tây, ông Putin “đã làm suy yếu nghiêm trọng ảnh hưởng của ông đối với Trung Quốc”.
Radchenko nói: “Ông ấy không có nơi nào khác để dựa vào, ngoài Trung Quốc.” “Và người Trung Quốc giỏi nhất về khoản chăm sóc lợi ích của chính họ.”
Trái ngược với những nhận xét thận trọng của ông Tập, ông Putin lên án trật tự thế giới “đơn cực” do Mỹ dẫn đầu; ông cho rằng Bắc Kinh và Moskva liên kết chống lại trật tự đó.
“Chúng tôi cùng ủng hộ việc hình thành một trật tự thế giới công bằng, dân chủ và đa cực dựa trên luật pháp quốc tế và vai trò trung tâm của Liên hợp quốc, chứ không dựa trên một số quy tắc mà ai đó đã đưa ra và đang cố gắng áp đặt lên người khác, mà không cần giải thích nó nói về cái gì, ” ông Putin nói với ông Tập.
Khi được hỏi về cuộc gặp thượng đỉnh trong một cuộc họp báo hôm thứ Năm 15/9, Ned Price, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết “không có gì đáng ngạc nhiên” khi Trung Quốc lo ngại về cuộc chiến.
Ông Price nói thêm: “Có phần kỳ lạ là Tổng thống Putin là người thừa nhận điều đó”.
Trung Quốc đã là một đối tác thương mại quan trọng của Nga trong những tháng sau khi bắt đầu cuộc xâm lược và khi các quốc gia phương Tây quay lưng lại [với Nga]. Trung Quốc đã tăng cường xuất khẩu một số mặt hàng sang Nga, và trong các tháng 5, 6, 7 họ đã mua từ Nga một lượng dầu kỷ lục.
Tuy nhiên, Trung Quốc đã làm rất ít để giúp phá vỡ các lệnh trừng phạt của phương Tây ngăn cản Nga nhập khẩu công nghệ tiên tiến của phương Tây. Dường như việc vận chuyển vũ khí cho Nga trong năm nay đã bị hạn chế, buộc Moskva phải yêu cầu Iran và Triều Tiên cung cấp thiết bị quân sự.
Ông Putin và ông Tập đã gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, một tổ chức đa phương, tập trung vào an ninh. Tổ chức này gồm có Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pakistan và 4 quốc gia Trung Á. Đối với ông Tập, cuộc họp là một cơ hội để tiếp tục vai trò của ông với tư cách là một chính khách toàn cầu. Đây là chuyến đi nước ngoài đầu tiên của ông kể từ khi ông đến Myanmar vào tháng 1 năm 2020.
HD Press theo Nghiên Cứu Quốc Tế
